Пеклава́цца ’клапаціцца, даглядаць каго-небудзь’ (валож., Жыв. сл.), ’выконваць цяжкую работу’ (Юрч.), ’гараваць, бедаваць’ (карм., Мат. Гом.), пеклава́нне ’клопаты, цяжкасці’ (Сцяшк. Сл.), ’цяжкая пакутлівая праца’ (Юрч. СНЛ), смал. пеклева́ться, пеклува́ться ’мучыцца, пакутаваць’, укр. пеклува́тися ’клапаціцца, даглядаць’. З польск. piekłować się ’рабіць, ствараць пекла; злавацца’, якое з чэш. peklovati se ’стварыць пекла (сварыцца, страшэнна злавацца)’ < pekliti se ’тс’ < peklo ’пекла’; значэнне ’клапаціцца, даглядаць’ — другаснае.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Куёўчыцца ’клапаціцца па гаспадарцы’ (Бяльк.). Да куёўдзіцца (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пеленгава́ць ’выхоўваць, песціць, мілаваць’ (Нас.), ’даглядаць, клапаціцца’ (Сцяшк. Сл.), пелянґава́ць ’даглядаць’ (шальч., Сл. ПЗБ), пеле́гаваць ’выхоўваць, няньчыць, песціць; біць’ (Растарг.). З польск. pelęgnować, pielęgować, pielegować ’даглядаць, песціць’, ’клапаціцца’, якое з ням. pflegen (в.-ням. phlëgan) ’тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
пракуры́ст
(ням. Prokurist, ад лац. procurare = клапаціцца, кіраваць)
давераная асоба гандлёвага прадпрыемства, якая мае паўнамоцтвы на заключэнне ўсякіх дагавораў.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
захлопота́ть сов. пача́ць клапаці́цца, пача́ць стара́цца, пача́ць увіха́цца; (засуетиться) замітусі́цца, забе́гаць, закруці́цца; см. хлопота́ть 1;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ревнова́ть несов.
1. раўнава́ць;
2. книжн., уст. стара́цца; клапаці́цца;
3. книжн., уст. (испытывать зависть) зайздро́сціць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
увіха́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца; незак.
1. каля каго-чаго, па чым. Хутка і спрытна рабіць што-н., займацца чым-н.; клапаціцца пра каго-, што-н.
У. каля печы.
2. каля каго-чаго і за кім-чым. Тое, што і увівацца.
У. каля начальства.
3. Хутка рухацца, круціцца.
Трос круціўся, увіхаўся.
|| наз. увіха́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
◎ *Пальгі́ваць, пальгуваць ’быць у стане цечкі’ (Касп.), пільгуваць ’паляваць на дзічыну’ (Мядзв.). Няясна. З фармальнага боку можна параўнаць з укр. пільгувати ’аблягчаць, паслабляць’ і рус. дыял. пелеговать ’біць; даглядаць, клапаціцца’. Апошняе, магчыма, роднаснае польск. pielęgować, ріеіе‑ gować ’даглядаць, клапаціцца’ (Фасмер, 3, 228) < ням. pflegen (Брукнер, 468).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
dbać
незак. o kogo/co дбаць; клапаціцца пра каго/што ;
dbać o czyje interesy — клапаціцца пра чые інтарэсы;
nie dbać o siebie — не клапаціцца (не думаць) пра сябе
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
пракурату́ра
(польск. prokuratura, ад лац. procurare = клапаціцца, кіраваць)
дзяржаўны орган, які сочыць за выкананнем законаў і прыцягвае да адказнасці парушальнікаў іх.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)