Ртуць ’хімічны элемент, вадкі цяжкі метал’ (ТСБМ), народная назва — жыво́е серабро́ (Ласт.). Рус., укр.ртуть, чэш.rtuť, славац.ortuť, польск.rtęć. Стараж.-рус.рътуть (Сразн., 3, 206) — разглядаецца як праславянскі дзеепрыметнік цяперашняга часу незалежнага стану *rьtǫtь (як могуть, словуть), звязаны з літ.rìsti, 1 ас. адз. л. ristù ’каціць, качаць’, лат.rist, 1 ас. адз. л. ritu ’каціць, каціцца’, а таксама літ.riēsti ’гнуць; скручваць; скурчваць; згортваць’, rietė́ti ’каціцца’, лат.riest ’адпадаць, аддзяляцца’, што ўзыходзяць, магчыма, да і.-е.*ret(h)‑ ’бегчы, каціцца’ (Фасмер, 3, 509; Чарных, 2, 124–125). Паводле больш ранняй версіі Міклашыча (285) якая, аднак, сутыкаецца з цяжкасцямі ў фанетычных адносінах, назва элемента паходзіць з араб.`utārid ’ртуць’ пры пасрэдніцтве тур.utaryd ’тс’. Першапачаткова араб.`utārid — назва планеты Меркурый, якая перайшла на хімічны элемент дзякуючы яго “лятучасці”, рухомасці. Параўн. франц.mercure, іт., ісп.mercurio, англ.mercury ’ртуць’. Назва планеты — паводле імені старажытнага рымскага бога гандлю і абаронцы вандроўнікаў Меркурыя — Mercurius (Чарных, 2, 124–125).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
пло́скасць, -і, мн. -і, -ей, ж.
1.гл. плоскі.
2. У геаметрыі: паверхня, якая мае два вымярэнні.
Лінія на плоскасці.
3. Роўная, гладкая паверхня.
П. самалёта (крыло). Нахіленая п.
Каціцца па нахіленай плоскасці (перан.: пра паступовае маральнае падзенне).
4.перан. Галіна, сфера распаўсюджання чаго-н., пункт гледжання.
Разгледзець пытанне ў іншай плоскасці.
|| прым.пло́скасны, -ая, -ае (да 2 знач.).
Плоскасныя вымярэнні.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
trundle
[ˈtrʌndəl]1.
v.t.
1) каці́ць, пхаць
to trundle a wheelbarrow — пхаць та́чку
2) круці́ць
2.
v.i.
1) каці́цца
2) круці́цца
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
rail1[reɪl]n.
1. по́ручань
2. папяро́чка, перакла́дзіна
3. рэ́йка
4. чыгу́нка (від транспарту);
by rail по́ездам
♦
go off the railsinfml збіва́цца з панталы́ку; губля́ць галаву́; каці́цца пад адхо́н
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
Rútschen
n -s слі́зганне, ко́ўзанне;
ins ~
kómmen* пача́ць слі́згаць [ко́ўзацца]; перан.каці́цца па нахі́льнай пло́скасці
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)