die ~ überzíehen* — надзява́ць [наця́гваць] капюшо́н
die ~ zurückschlagen* — апусці́ць капюшо́н [башэ́дк]; царк. клабу́к
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
кагуля́ры
(фр. cagoulards, ад cagoule = каптур з выразамі для вачэй і рота)
члены тайнай фашысцкай арганізацыі, якая дзейнічала ў Францыі ў 30-я гады 20 ст.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
Прэнт ’металічны прут; арматурнае жалеза’ (ТСБМ, Янк. 1, Бір. Дзярж., Жд., Сл. ПЗБ), прэнт ’качарга’ (Сіг.), ’шворан’ (Мат. Гом.), ’жалезны шпень, які падтрымлівае каптур над камінкам’ (івац., Нар. сл.), ’драўляная частка плуга’ (Выг.), ’мера паверхні (зямлі)’ (Бес.). З польск.pręt ’прут’. Гл. таксама прут, якое, відаць, паўплывала на развіццё семантыкі запазычанага прэнт.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
hood
[hʊd]1.
n.
1) капюшо́н -а, капту́р -а́m.
2) засло́на f., наве́с -у m.
3) капо́т -а m.
hood of the automobile — капо́т аўтамабі́ля
2.
v.t.
пакры́ць каптуро́м, наве́сам
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
*Ачэ́пка, очы́пка ’чэпчык’ (Шпіл. Моз.), очыпочка ’каптур, чэпчык’ (стол., Дзіц. фальк., 596), укр.очіпок ’галаўны ўбор замужняй жанчыны накшталт чэпчыка’, рус.оче́пок, очи́пок ’від жаночай шапачкі’, польск.oczepek ’від жаночай шапачкі, ужыванай пры ачэпінах’, чэш.očepek ’шапачка, дэталь у цэпе’. Утворана ад ачапі́ць (очэпіць) ’надзець, накласці зверху, павесіць’, гл. чапа́ць; адносіны да польск. і чэш. слоў застаюцца няяснымі; параўн. Фасмер, 3, 178, які выводзіць рус. і ўкр. формы ад чепец.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
czepek
czep|ek
м. чапец; каптур; чэпчык; каптурчык; каптурок;
~ek kąpielowy — купальная шапачка;
urodzić się w ~ku — нарадзіцца ў кашулі
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
cap and gown фо́рма англі́йскіх прафе́сараў і студэ́нтаў
♦
cap in handBrE пако́рліва, у ро́лі про́сьбіта;
if the cap fits, wear it ≅ на зло́дзею ша́пка гары́ць;
the cap fits! ≅ не ў брыво́, а ў во́ка!; сказа́ў як звяза́ў; секану́ў як крапіво́ю;
wear cap and bells ду́рня стро́іць
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
Ка́пар1, капёр ’металічная або драўляная канструкцыя (козлы) для забівання паляў’ (ТСБМ, Сцяшк., Федар. Рук.; КЭС, лаг.), лельч.ка́пар, ка́пор ’вага ў студні з жураўлём’ (Нар. сл., ДАБМ). Рус.копёр, капер, укр.копе́р, ка́пар, польск.kafar. Мяркуюць, што гэта запазычанне з ням.Käpfer ’галоўка бруса’, з с.-н.-ням.kepere ці з гал.keper (Фасмер, 2, 318; Шанскі, 2 (К), 303–304). Аб запазычанні ст.-бел.капаръ, капоръ са ст.-польск.kafar гл. Булыка, Запаз., 139, і Корчыц, Дасл. (Гродна), 31. Гл. таксама ЕСУМ, 2, 407 і 566.
Ка́пар2 ’дзіцячая або жаночая цёплая шапка прамавугольнага пакрою з завязкамі пад падбародкам’ (ТСБМ, Інстр. I; полац.ДАБМ), капе́р (докш., ДАБМ). Рус.ка́пар, ка́пор і роднасныя: укр.капа, ст.-польск.kapa ’спецыяльнае прыстасаванне для закрывання галавы ад укусаў пчол’, в.-луж.kapa, khapa ’чапец, каптур’, славен.kápa ’пакрыццё галавы’, серб.-харв.ка̏па ’від шапкі’, балг.капа ’шапка’. Лексема капар запазычана з гал.kaper ’шапка’ < гал.kap, якое з італ.capparo, capero < познелац.cappa ’накрыццё галавы’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
БРА́ГІНСКІ СТРОЙ,
традыцыйны комплекс бел.нар. адзення ва Усх. Палессі, пераважна ў паўд.-ўсх. раёнах Гомельшчыны. Бытаваў у 19 — пач. 20 ст. Яму ўласцівы разнастайнасць формаў, багацце арнаментальных кампазіцый, адметныя шыйныя ўпрыгожанні. У жаночым гарнітуры вылучаюцца 3 варыянты: кашуля, 4-полкавая панёва, фартух, намітка (сярпанка); кашуля, андарак, белы фартух, гарсэт (кабат), каптур з хусткай; кашуля або блуза, крамная спадніца з прышыўным ліфам (шнуроўка). Кашулю кроілі з прамымі плечавымі ўстаўкамі, прышытымі па ўтку, з вузкім рукавом, стаячым каўняром. Арнамент натыкання і вышыўкі (чырвонымі, чорнымі і белымі баваўнянымі ніткамі) кампанаваўся ў палосы рознай шырыні на рукавах, на плечавых устаўках, каўняры і падоле. З геаметрычных матываў пашыраны ромбы, васьмівугольныя зорачкі, зубчыкавыя паскі, з раслінных — дрэва жыцця (размяшчалася буйным аднарапортным узорам на ўсю даўжыню рукава), 8-пялёсткавыя кветкі, ружы, ягады каліны. Вышыўку фартухоў часта дапаўнялі нашыўкамі з каляровага саціну, карункамі. Андаракі гладкафарбаваныя, найчасцей чырвона-малінавыя або затканыя падоўжнымі бела-вохрыстымі палосамі ці вышытыя па нізе рознакаляровымі ніткамі. Падпяразвалі вузкім дэкар. поясам. Галаўныя ўборы жанчын: намітка, чапец (пераважна з цёмных крамных тканін, упрыгожаныя аплікацыяй, брыжамі), хусткі (даматканая белая з чырвонымі прокідкамі, суконная чорная з дэкар. махрамі, крамная страката-набіваная, якую не завязвалі, а выкладалі на галаве і грудзях). Насілі пацеркі, шыйныя абручыкі, вышытыя рознакаляровым бісерам. Мужчынскія кашулі былі тунікападобнага крою з багата вышытай манішкай. Нагавіцы шылі з палатна ў чорна-белыя палоскі (палатнянікі) або з шэрага ці карычневага сукна (суконнікі). Вопратку (світка, бурнос, бурка, кажух) аздаблялі нашыўкамі і аблямоўкамі з фабрычнага сукна ці саціну, аплікацыяй шнурам, фалдаваннем (маршчэннем), строчкай.