Лызь-мызь ’трохі, лізь-мазь’ (Бяльк.). Да ліза́ць (гл.); мызь (ад мазь!) мае канчатак ‑ызь па аналогіі да першай часткі.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ДАПАСАВА́ННЕ ў мовазнаўстве,
падпарадкавальная сувязь, пры якой форма залежнага слова (кампанента) прыпадабняецца да формы галоўнага ў родзе, ліку і склоне. Грамат. паказчык Д. — канчатак; характэрная асаблівасць — змяненне формы асн. кампанента патрабуе адпаведных змяненняў у форме дапасаванага (напр., рыжы ліс, рыжага ліса і г.д). Адрозніваюць поўнае Д. (залежны кампанент цалкам дубліруе форму галоўнага і не мае самаст. грамат. значэння) і няпоўнае Д. (ахоплівае толькі асобныя формы галоўнага, напр., на станцыі «Маскоўская», з прафесарам Пятровай).
Т.Р.Рамза.
т. 6, с. 50
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
◎ Няба́вам (niebawam) ’праз некаторы час’ (Пятк. 2). Да бавіць (гл.), утворана пры дапамозе суф. -ам, па паходжанні — канчатак творн. скл. м. р.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пашано́тка ’плётка’ (карэліц., Сцяшк. Сл.). Відаць, з паша‑ мотка, якое з польск. (po‑)szamotać się ’трымцець, біцца, пляскацца’. Канчатак, як у плётка.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Луно ’бяльмо на воку’ (слон., Арх. Бяльк.; івац., Нар. сл.). Да лунь 2. Канчатак ‑но (< прасл. ‑no), як у pętьno > рус. пятно ’пляма’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
А́ФІКС
(ад лац. affixus прымацаваны),
службовая марфема, якая перадае дадатковае лексічнае і граматычнае значэнне слова або вызначае адносіны слова да інш. слоў у сказе. Да афіксаў адносяцца: флексія, або канчатак, — вызначае граматычную форму слова і служыць для сувязі з інш. словамі ў сказе; прэфікс, або прыстаўка (перад коранем), суфікс (пасля кораня), конфікс (з абодвух бакоў кораня), постфікс (пасля суфікса ці флексіі) — служаць для ўтварэння новых слоў або формаў слова; інтэрфікс — выкарыстоўваецца для злучэння пэўных марфем у слове.
Л.І.Бурак.
т. 2, с. 132
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
końcówka
ж.
1. канцоўка; канец;
2. рэшта;
3. лінгв. канчатак; флексія;
4. шахм. эндшпіль;
5. спарт. фініш
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
◎ Пасле́й ’пасля’ (паст., Сл. ПЗБ), дзятл. посляй ’тс’ (Сцяшк. Сл.). Да пасля (гл.). Канчатак ‑ей (‑яй) — гэта суфікс параўнальнай ступені прыслоўяў, параўн. пазней, даўжэй.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Паўсю́дых ’усюды’ (Нас.). Да па‑ (гл.) і ўсюдых. У апошнім канчатак ‑ых — гэта форма Р. скл. мн. ліку слова ўсюды (гл. Карскі, 1, 67).⇉^
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сач’ю́ у выразе сачʼю гаварыць ’загаворваць ад сурокаў’ (Сл. ПЗБ). Уласна з вачэй, г. зн. загаворваць ад «дурнога вока», рус. сглаза; ‑у — стары канчатак парнага ліку.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)