п’едэста́л, -а, мн. -ы, -аў, м.

1. Пастамент, падножжа статуі, калоны, вазы і пад.

П. абеліска.

Скінуць каго-н. з п’едэстала (перан.: пазбавіць высокага становішча, аўтарытэту).

2. Узвышэнне, на якое ўзнімаюцца пераможцы ў спартыўных спаборніцтвах, конкурсах і пад. для атрымання ўзнагароды.

|| прым. п’едэста́льны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

канелю́ры

(фр. cannelure = паз, жалабок)

архіт. вертыкальныя жалабкі на ствале калоны або пілястры і гарызантальныя на базе калоны іанічнага ордэра.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

шчыльне́ць, ‑ее; незак.

Станавіцца больш шчыльным (у 1, 2 знач.). Хай растуць і шчыльнеюць калоны. Мір ідзе! — Прэч з крывавай вайной. Васілёнак.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

дары́чны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да Дарыды (вобласці Старажытнай Грэцыі). Дарычны дыялект. // Звязаны з архітэктурным стылем, які склаўся ў Дарыдзе. Дарычныя калоны.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

адлучы́цца, -лучу́ся, -лу́чышся, -лу́чыцца; зак.

1. Пакінуць якое-н. месца на нейкі час; часова выйсці.

А. на мінутку з дому.

2. Аддзяліцца, адысці ад каго-, чаго-н.

А. ад калоны людзей.

|| незак. адлуча́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.

|| наз. адлу́чка, -і, ДМ -чцы, мн. -і, -чак, ж.

Самавольная а.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ры́гель, ‑я, м.

1. Спец. Папярочная гарызантальная бэлька ў будаўнічых канструкцыях (у каркасных збудаваннях злучае калоны, у фермах — кроквы і пад.).

2. Засаўка ў замку.

[Ням. Riegel.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

элюява́ць

(лац. eluere = вымываць)

вымываць рэчывы з храматаграфічнай калоны.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

Плі́нтус ’планка, якая закрывае шчыліну паміж падлогай і сцяной’ (ТСБМ, Касп., Сцяшк. Сл.). Праз рус. пли́нтус (з XIX ст.) з лац. plinthis, plinthus ’ніжняя частка п’едэстала калоны’, ’карніз будынка звонку’, якія са ст.-грэч. πλίνθος ’цэгла’, (пазней) ’плітка’. Значэнне ’карніз’ спрыяла семантычнаму пераходу, параўн. плі́нтус ’перакладзіна над вушакамі’ (хоцім., ЛА, 4).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

пастаме́нт, ‑а, М ‑нце, м.

1. Архітэктурны фундамент помніка, калоны, статуі і пад.; п’едэстал. Гранітны пастамент.

2. Падстаўка, на якой устанаўліваецца скульптура ў музеі, на выстаўцы і пад.

[Лац. postamentum.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

атла́нт, ‑а, М ‑нце, м.

1. Мужчынская статуя, якая падтрымлівае перакрыцце будынка, порціка і звычайна прыстаўляецца да сцяны або калоны. Атланты Эрмітажа.

2. Першы шыйны пазванок у вышэйшых пазванковых.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)