Пло́тнік ’цясляр’ (Яруш., Сл. ПЗБ, ТС, Бяльк.; дзятл., Сл. МГ), ’дойлід’ (Бяльк.), ’калеснік’ (горац., чач., ЛА, 2; полац., леп., рэч., ЛА, 3), плотніцтва ’цяслярства’ (дзятл., Сл. ПЗБ), плотніства ’праца плотніка’ (Юрч. СНЛ), пло́тнікаваць ’займацца, цяслярствам’ (ТС). Рус. пло́тник ’цясляр’, стараж.-рус. плотникъ ’тс’ (з 1016 г.). Бел.-рус. ізалекса. Да плот (гл.). Першапачаткова абазначала ’той, хто робіць (пляце, ставіць) агароджу’, пазней — ’цясляр, які будуе сцены горада’ > ’які будуе сцены дома, будынкаў’ (Фасмер, 3, 285).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
падзяме́лле, ‑я, н.
Памяшканне пад зямлёй. Выйсце з падзямелля. □ У вялізным падзямеллі знойдзена месца, дзе быў пахаваны апошні кобрынскі князь. «Помнікі». У цёмных, сырых падзямеллях таміліся непакорныя. У. Калеснік.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сняжы́сты, ‑ая, ‑ае.
Абл. Снежны (у 1 знач.). [Мароз:] — Іду я, сняжысты, ўсясільны, Па сцежках-пуцінах пустых. Купала. Зазвініць Вясёлы ў голлі вецер, З вішань Атрасе сняжысты рой. І. Калеснік.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
рыфмава́цца, ‑муецца; незак.
1. Быць сугучным, уяўляць сабой рыфму. У кожным шасцірадкоўі першыя два радкі рыфмуюцца сумежна, а наступныя чатыры — перакрыжавана. У. Калеснік.
2. Зал. да рыфмаваць (у 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
стрыжнявы́, ‑ая, ‑ое.
Разм. Тое, што і стрыжнёвы (у 1, 3 знач.). Пачуццё асабістай годнасці і актыўнасць натуры — стрыжнявыя рысы характару маці з верша «Ткала я, ткала палотны». У. Калеснік.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
валацу́жніцтва, ‑а, н.
Разм. Стан, спосаб жыцця валацугі. Пратэст у.. асяроддзі [беспрацоўных] часта прымае пасіўныя формы: эміграцыя або валацужніцтва па краю ў пошуках работы. У. Калеснік. // Пагард. Частак перамена месца жыхарства, працы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
асацыі́равацца, ‑руецца; зак. і незак., з чым.
Кніжн. Уступіць (уступаць) у сувязь па асацыяцыі (у 3 знач.). У свядомасці чытача фальклорная сапраўднасць звычайна асацыіруецца з уяўленнем аб гераічнай сапраўднасці. У. Калеснік.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адпо́р, ‑у, м.
Адбіццё нападу. Толькі ўзніме вораг зброю — Мы адпор яму дадзім. Журба. // Процідзеянне каму‑, чаму‑н. Рэвалюцыйная літаратура дапамагала вызваленчым сілам Народнага фронту даць рашучы адпор фашысцкай ідэалогіі. У. Калеснік.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
разарва́насць, ‑і, ж.
Адсутнасць сувязі паміж кім‑, чым‑н.; адсутнасць цэласнасці, раз’яднанасць. Разарванасць тэрыторыі пашырэння якой‑н. з’явы. □ Так у супярэчлівых адносінах да працы праяўляецца разарванасць псіхікі чалавека буржуазнага ладу. У. Калеснік.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
цьмя́насць, ‑і, ж.
Уласцівасць цьмянага. Цьмянасцю пакрываліся ўсе яркія шматкаляровыя фарбы асенняй прыроды... Краўчанка. Нашаніўцы не так далёка адышлі ад мадэрністаў. Іх творы збліжала цьмянасць зместу і беспадстаўнасць эмацыянальнага тону. У. Калеснік.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)