Рага́ты ’чорт’ (Інстр. 2). Табуіраваная назва міфалагічнай істоты паводле знешняй прыметы — наяўнасці рогаў. Да ро́г 1 (гл.), параўн. рага́тка ’рагатая карова’ (Мат. Гом.; брасл., глыб., талач., леп., ЖНС); з няясным значэннем (’неўпарадкаваная’?): хата рагата, дзела ў ёй шмат (Сержп. Прык.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ДЗЯРЖА́ЎНЫ ДЭПАРТА́МЕНТ
(De partment of State),
галоўнае знешнепалітычнае ведамства ЗША (з ліп. 1789), якое выконвае функцыі Міністэрства замежных спраў. Ўзначальваецца дзярж. сакратаром. Юрыдычна з’яўляецца дарадчым органам (Канстытуцыя ЗША ускладвае ажыццяўленне знешняй палітыкі на прэзідэнта). Фактычна дэпартамент плануе і, пасля адабрэння прэзідэнтам і кангрэсам, ажыццяўляе знешнепалітычны курс, нясе адказнасць за яго выкананне. Каардынуе таксама дзеянні іншых выканаўчых дэпартаментаў, якія датычаць знешняй палітыкі, садзейнічае грамадскаму яе разуменню шляхам інфармацыйных паслуг і публікацый.
т. 6, с. 152
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
руст
(лац. rusticus = грубы, неапрацаваны)
камень з груба абчасанай ці выпуклай знешняй паверхняй, які выкарыстоўваецца ў рустыцы.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
дыкта́тар, ‑а, м.
1. Асоба, якая карыстаецца неабмежаванай уладай у кіраванні дзяржавай. // перан. Пра таго, хто ігнаруе калегіяльнасць, дапускае грубае адміністраванне.
2. У Старажытным Рыме — службовая асоба, якая прызначалася сенатам у выпадку знешняй або ўнутранай небяспекі для дзяржавы і мела неабмежаваныя паўнамоцтвы.
[Лац. dictator.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
крах
(ням. Krach)
1) банкруцтва, разарэнне (напр. біржавы к.);
2) перан. поўны правал, няўдача (напр. к. знешняй палітыкі).
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
мі́на2
(іт. mina)
выраз твару;
рабіць вясёлую міну пры дрэннай гульні — пад знешняй весялосцю спрабаваць схаваць нездавальненне.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
дыплама́тыя, ‑і, ж.
1. Дзейнасць урада па ажыццяўленню знешняй, міжнароднай палітыкі дзяржавы мірным шляхам.
2. перан. Тонкі разлік, умельства і спрыт у дзеяннях, накіраваных на дасягненне якой‑н. мэты. Каця адкінула прэч усялякую дыпламатыю і спытала проста, патрабавальна: — Скажы, Рая, чаму ты капрызнічаеш? Шамякін.
[Фр. diplomatie.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
гастрастамі́я
(ад гастра- + гр. stoma = рот, шчыліна)
аперацыя накладання штучнай знешняй страўнікавай фістулы 3, якая праводзіцца пры непраходнасці стрававода.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
эпідуры́т
(ад эпі- + лац. durus = цвёрды)
запаленчы працэс на знешняй паверхні цвёрдай абалонкі спіннога мозгу, які выклікаецца часцей за ўсё стафілакокам.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
*Сляпай, слепа́й ‘незабудкі’ (лельч., Жыв. сл., ПСл). Да сляпы (гл.) з суф. ‑ай, які ўтварае назвы асоб па выразнай знешняй прыкмеце, параўн. Сцяцко, Афікс. наз., 145. Семантычная матывацыя не зусім ясная, магчыма, з прычыны бледнага колеру кветак ці малых памераў, параўн. сляпы́ (слепу́) ‘вузкі, малы’ (ТС). Не выключаны перанос назвы з іншай расліны, параўн. курына слепота́ ‘незабудкі’ (ТС) і слепет 2 (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)