дыяпта́з

(ад дыя- + гр. optazo = бачу)

мінерал падкласа кальцавых сілікатаў, водны сілікат медзі ізумрудна-зялёнага колеру; празрыстыя крышталі выкарыстоўваюцца ў ювелірнай справе.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

ЛАНЖЭВЭ́Н (Langevin) Поль

(23.1.1872, Парыж — 19.12.1946),

французскі фізік. Чл. Парыжскай АН (1934). Замежны чл.-кар. Рас. АН (1924) і ганаровы чл. АН СССР (1929). Скончыў Школу фізікі і хіміі (1891) і Нармальную школу (1897) у Парыжы. З 1902 у Калеж дэ Франс (з 1902 праф.), адначасова з 1905 у Школе фізікі і хіміі (з 1925 дырэктар). Навук. працы па іанізацыі газаў, квантавай тэорыі, тэорыі адноснасці, магнетызме і ультраакустыцы. Стварыў статыстычную тэорыю дыя- і парамагнетызму (1903—05). Незалежна ад А.Эйнштэйна ўстанавіў сувязь паміж масай і энергіяй (1906) і выявіў існаванне дэфекту масы (1913). Распрацаваў асновы гідралакацыі, першым выкарыстаў ультрагук для падводнай сігналізацыі і выяўлення падводных лодак (1916). Актыўны антыфашыст і прыхільнік Народнага фронту Францыі.

Тв.:

Рус. пер. — Избр. труды. М., 1960.

Літ.:

Старосельская-Никитина О.А. Поль Ланжевен. М., 1962.

П.Ланжэвэн.

т. 9, с. 123

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

дыяра́ма

(ад дыя- + гр. horama = карціна, відовішча)

1) карціна вялікіх памераў з аб’ёмным пярэднім планам — макетамі будынкаў, дрэў, фігур і інш.;

2) карціна, напісаная з абодвух бакоў празрыстага матэрыялу і спецыяльна асветленая для стварэння ўражання аб’ёмнасці.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

цвёрды

1. твёрдый;

~дае це́ла — твёрдое те́ло;

2. жёсткий;

ц. ваго́н — жёсткий ваго́н;

3. перен. твёрдый; сто́йкий;

ц. хара́ктар — твёрдый (сто́йкий) хара́ктер;

~дая рука́ — твёрдая рука́;

~дыя ве́ды — твёрдые зна́ния;

~дае абяца́нне — твёрдое обеща́ние;

○ ц. зы́чны — твёрдый согла́сный;

ц. знак — твёрдый знак;

◊ ~дае сло́ва — твёрдое сло́во;

стая́ць на ~дай гле́бе (~дым гру́нце) — стоя́ть на твёрдой по́чве

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)