свято́й
1. прил., рел. святы́;
Свято́й Пётр Святы́ Пётр; перен. свято́й долг святы́ абавя́зак;
2. сущ., рел. святы́, -то́га м.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Felix, qui nihil debet
Шчаслівы той, хто нічога не вінен.
Счастлив тот, кто ничего не должен.
бел. Лелей легчы спаць галоднаму, чым з доўгам.
рус. Долг не ревёт, а спать не даёт. Долг есть тягостное бремя ‒ отнимает сон и время.
фр. Qui paie ses dettes s’enrichit (Становится богатым тот, кто платит свои долги).
англ. Out of debt, out of danger (Избавиться от долга ‒ избежать опасности).
нем. Borgen macht Sorgen (Отдолжить ‒ заботу нажить). Hüte dich vor Borgen, so schläfst du ohne Sorgen (Берегись от давания взаймы, так будешь спать без забот).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
отда́ча в разн. знач. адда́ча, -чы ж.;
дать в долг без отда́чи даць у доўг без адда́чы;
отда́ча при вы́стреле адда́ча пры стрэ́ле.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
пазыко́вы
1. за́ймовый;
2. заёмный;
~вае пісьмо́ — заёмное письмо́;
3. (связанный с получением или выдачей ссуды) ссу́дный;
4. (взятый или данный в долг) заимообра́зный
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
платёж м. плаце́ж, -цяжу́ м.; (плата) пла́та, -ты ж.; (выплата) вы́плата, -ты ж.;
нало́женный платёж накладны́ плаце́ж;
долг платежо́м кра́сен посл. што ві́нен, адда́ць паві́нен.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Доўг ’доўг’ (БРС). Рус. долг, укр. дыял. довг, ст.-рус. дългъ, длъгъ, дълъгъ, долгъ, чэш. dluh, славац. dlh, польск. dług, балг. дълг, дыял. длъг, серб.-харв. ду̑г, ст.-слав. длъгъ. Прасл. *dъlgъ ’доўг’ (так у Трубачова, Эт. сл., 5, 179; у Фасмера, 1, 524, і іншых праформа *dьlgъ. Аргументацыя Трубачова: «Праформа слав. *dьlgъ, якую пры гэтым дапускалі, трэба сказаць, занадта блізка падводзіць нас да вядомага прыметніка ’доўгі’, каб гэту блізкасць ігнараваць»). Слова даволі цёмнае па этымалогіі. Лічылі роднасным з гоц. dulgs ’доўг’, ірл. dligid ’доўг’ (гл. Фасмер, 1, 524; Бернекер, 1, 224; Траўтман, 55 і наст.). Не вельмі абгрунтаванымі былі версіі аб запазычанні з герм. моў або кельцкіх. Лічыцца няпэўным і збліжэнне з прыметнікам ’доўгі’ (*dьlgъ), якое прапанавалі Праабражэнскі, 1, 188–189, і Брукнер, 90. Агляд версій гл. яшчэ ў Трубачова, 5, 180.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
одолжи́ть сов.
1. (дать в долг) пазы́чыць (каму);
одолжи́ть кому́-л. миллио́н рубле́й пазы́чыць каму́-не́будзь мільён рублёў;
2. (оказать услугу) уст. услужы́ць (каму), зрабі́ць паслу́гу (ла́ску) (каму);
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Gratia parit gratiam
Удзячнасць спараджае ўдзячнасць.
Благодарность порождает благодарность.
бел. Як аукнецца, так і адгукнецца. Як вы нам, так і мы вам.
рус. Долг платежом красен. Как аукнется, так и откликнется. Делай добро и жди добро. По заступке и спасибо.
фр. Qui bien fera bien trouvera (Кто добро сделает, добро и найдёт).
англ. Kindness begets kindness (Добро порождает добро).
нем. Ein Dienst ist des anderen wert (Одна услуга достойна другой).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
паві́нен в знач. сказ. до́лжен; обя́зан;
паві́нна быць так — должно́ быть так;
мы паві́нны змага́цца за мір — мы должны́ (обя́заны) боро́ться за мир;
◊ што ві́нен, адда́ць п. — посл. долг платежо́м кра́сен
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
отда́ть сов., в разн. знач. адда́ць, мног. пааддава́ць;
отда́ть долг адда́ць доўг;
отда́ть жизнь за свобо́ду и незави́симость Ро́дины адда́ць жыццё за свабо́ду і незале́жнасць Радзі́мы;
отда́ть ребёнка в шко́лу адда́ць дзіця́ ў шко́лу;
ружьё о́тдало в плечо́ стрэ́льба аддала́ ў плячо́;
отда́ть честь воен. адда́ць чэсць;
◊
отда́ть дань адда́ць дані́ну;
отда́ть до́лжное адда́ць нале́жнае;
отда́ть после́дний долг (кому) адда́ць апо́шні доўг (каму);
отда́ть бо́гу ду́шу адда́ць бо́гу душу́;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)