дажы́цца, -жыву́ся, -жыве́шся, -жыве́цца; -жывёмся, -жывяце́ся, -жыву́цца; зак., да чаго (разм.).

Жывучы, дайсці да якога-н. незайздроснага стану, выніку.

Дажыўся да таго, што людзі смяюцца.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

◎ Пражы́гнуць ’хутка дайсці, дасягнуць чаго-небудзь’ (Нас.). Да жыгаць.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

дабрысці́, -брыду́, -брыдзе́ш, -брыдзе́; -брыдзём, -брыдзяце́, -брыду́ць; -бры́ў, -брыла́, -ло́; -брыдзі́; зак. (разм.).

Марудна, з цяжкасцю дайсці куды-н., да якога-н. месца.

Д. ў горад.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

Дапну́ць ’дабрацца, дайсці, знайсці, дапасці’ (Сцяц.). Як здаецца, можна ставіць пытанне, ці не з’яўляецца гэта лексема запазычаннем з польск. мовы. Параўн. польск. dopiąć ’дабіцца, дайсці’, dopinać ’дабівацца, дасягаць’. Аб магчымасці запазычання сведчыць геаграфія пашырэння слова (зах. гаворкі бел. мовы), а таксама, як здаецца, не зусім звычайны для бел. мовы марфалагічны тып дзеяслова. Прамым запазычаннем з польск. з’яўляецца і бел. дапя́ць (БРС) ’дабіцца, дайсці, апынуцца’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

дасма́жыцца, ‑жыцца; зак.

Смажачыся, дайсці да гатоўнасці. Бульба дасмажылася.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

дасягну́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ну́ў, -ну́ла, -лі́; -ні́; -ся́гнуты; зак., чаго.

1. Дайсці, даехаць і пад. да пэўнага месца.

Лодка дасягнула сярэдзіны ракі.

2. Распаўсюджваючыся, дайсці да якога-н. месца, да чаго-н. (пра гукі, пахі і пад.).

Пах з кухні дасягнуў пакоя.

Чуткі дасягнулі вёскі.

3. Дайсці да якога-н. узроўню ў сваім развіцці, праяўленні, у якіх-н. зменах.

Мароз дасягнуў 30°.

4. Дажыць да якога-н. узросту.

Д. паўналецця.

Д. глыбокай старасці.

5. Дамагчыся чаго-н., якой-н. мэты.

Д. згоды.

Д. поспехаў у навуцы.

|| незак. дасяга́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. дасягне́нне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

знемагчы́, знемагу́, знямо́жаш; знямо́жа; знямо́г, знемагла́, -ло́; знемажы́, зак.

Страціць сілы, аслабець, дайсці да знямогі.

З. ад доўгай дарогі.

З. ад смагі.

|| незак. знемага́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

◎ Прышло́паць (прышломатэ) экспр. ’ледзь дайсці’ (драг., Нар. лекс.). Гл. шлёмаць, шлэмаць.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Расшадо́баць ’уразумець, дайсці да сэнсу’ (слонім., Жыв. НС). Ад шадобаць (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

дапну́ць

‘дабрацца, дайсці, дапасці да чаго-небудзь; давесці што-небудзь да каго-небудзь (дапнуць ісціну да субяседніка), зразумець што-небудзь (дапнуць да чаго-небудзь)’

дзеяслоў, пераходны/непераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Будучы час
адз. мн.
1-я ас. дапну́ дапнё́м
2-я ас. дапне́ш дапняце́
3-я ас. дапне́ дапну́ць
Прошлы час
м. дапну́ў дапну́лі
ж. дапну́ла
н. дапну́ла
Загадны лад
2-я ас. дапні́ дапні́це
Дзеепрыслоўе
прош. час дапну́ўшы

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)