тушэ́, нескл., н.
Спец.
1. У музыцы — характар, спосаб дакранання (націск, удар) пальцаў выканаўцы пры ігры на фартэпіяна, што ўплывае на афарбоўку і выразнасці, гучання інструмента ў розных выканаўцаў.
2. У спорце — укол (удар) у фехтаванні. // Дотык барца абедзвюма лапаткамі да дывана, які абазначае паражэнне.
[Фр. toucher — чапаць, дакранацца.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
крэшчэ́нда
(іт. crescendo)
муз. узмацненне сілы гуку, паступовы пераход ад ціхага гучання да моцнага (проціл. дымінуэнда).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
гармо́нія, ‑і, ж.
1. Мілагучнасць, складнасць, прыемнасць гучання. Гармонія верша. Гармонія гукаў.
2. Зладжанасць, узаемная адпаведнасць асобных якасцей, прадметаў, з’яў, частак цэлага. Гармонія фарбаў. Гармонія зместу і формы. Гармонія жыцця.
3. Аддзел тэорыі музыкі, вучэнне аб правільнай пабудове сугучнасцей у кампазіцыі. Іменна гармонія зрабіла магчымымі трыумфы аркестравай музыкі. «Полымя».
[Ад грэч. harmonía — сувязь, сугучнасць, зладжанасць.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дымінуэ́нда
(іт. diminuendo = змяншаючы)
муз. аслабленне сілы гуку, паступовы пераход ад моцнага гучання да ціхага (параўн. крэшчэнда).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
манафто́нг
(гр. monophthongos)
лінгв. просты галосны гук, які ў працэсе свайго гучання не распадаецца на два элементы.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
слыхавы́, ‑ая, ‑ое.
1. Які мае адносіны да слыху (у 1 знач.). Слыхавыя органы. Слыхавое ўспрыманне. // Які ажыццяўляецца пры дапамозе слыху. Слыхавая сувязь. Слыхавы дыктант. // Які звязан з успрыманнем гучання мастацкага твора. У вершы [М. Танка «Канцэрт у сене»] што ні радок, то пэўны, адметны слыхавы вобраз. Рагойша.
2. Які служыць для слухання, дае магчымасць слухаць. Слыхавы апарат. Слыхавая трубка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Жыгаце́ць ’гарэць, успыхваць’ (зэльв., Нар. словатв., 16). Ад дзеяслова жыгаць ’бліскаць’ з суфіксам ‑ацець, які выкарыстоўваецца для апісання многакратнага перарывістага дзеяння ў дзеясловах гучання і свячэння (параўн. жухацець, грукацець, бразгацець, шаргацець і інш.), ці праз прамежкавы этап — наз. з суф. *‑ot‑ (> ‑ат‑ > ац‑) са значэннем ’мнагакратнае ўспыхванне’ *жы́гат, адкуль з суф. ‑ець дзеяслоў.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ізахрані́зм
(ад іза- + гр. chronos = час)
аднолькавая працягласць гучання адзінак мовы, напр. адрэзкаў верша (на прынцыпе ізахранізму пабудавана метрычнае вершаскладанне).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
Зґрыя́нт ’натоўп’ (Сл. паўн.-зах.). Параўн. польск. дыял. zgryjatyka ’музыка’, магчыма, ад zgrywać się ’сыгрывацца, дабівацца агульнага гучання ў аркестры, іграць разам’ з наўмысна іншамоўным суфіксам ‑ant. У значэнні і з’яўленні ‑j‑ магла адлюстравацца кантамінацыя з зграя. Выбухное ґ указвае на іншамоўны (польскі) характар слова. Параўн. яшчэ гранда ’кампанія’ (польск. granda ’грамада’, Сл. паўн.-зах.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
праця́гласць ж.
1. (во времени) продолжи́тельность, дли́тельность; долгота́;
п. гу́ку — долгота́ зву́ка;
2. (в пространстве) протяже́ние, протяжённость;
п. газаправо́да — протяже́ние (протяжённость) газопрово́да;
3. (медленность, тягучесть) протя́жность;
п. гуча́ння — протя́жность звуча́ния
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)