падводная катлавіна на ПдЗ Атлантычнага ак., паміж мацерыковым схілам Паўд. Амерыкі, Сярэдзінна-Атлантычным хрыбтом і паўн. часткай Паўд.-Антыльскага хрыбта. Пераважная глыб. 5000—5500 м, найб. — 6681 м (у вузкім жолабе на Пд). Грунт — глабігерынавы глей і чырвоная гліна.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
БРАЗІ́ЛЬСКАЯ КАТЛАВІ́НА,
падводная катлавіна ў паўд.ч. Атлантычнага ак., на З ад Паўд.-Атлантычнага хрыбта. Працягласць з Пн на Пд каля 3000 км. Пераважаюць глыб. 5000 м, найб. 6697 м. Грунт — чырвоныя гліны на У і фарамініферавы глей на З.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
аксілафі́ты
(ад аксі- + гр. ilys = глей + -фіты)
расліны, якія растуць на кіслых глебах, напр. некаторыя віды імхоў і верасовых, карлікавая бяроза, журавіны.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
slime
[slaɪm]1.
n.
1) лі́пкая гразь, бруд -у m., мул -у m., глей -ю m.
2) сьлізь f.
2.
v.t.
пакрыва́ць сьлі́зьзю, пэ́цкаць гра́зьзю
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
АФРЫКА́НСКА-АНТАРКТЫ́ЧНАЯ КАТЛАВІ́НА,
падводная катлавіна ў паўд.ч. Атлантычнага і Індыйскага ак., паміж мацерыковым схілам Антарктыды, Афрыканска-Антарктычным хр. і хр. Кергелен. Даўж. 6200 км, шыр. 1500 км, пераважная глыб. 4000—5000 м, найб. 6787 м (на З). Грунт — чырвоныя глыбакаводныя гліны і дыятомавы глей.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
Гляк ’гаршчок з вузкім горлам’ (БРС, Шат., Касп.), глёк ’тс’ (Бяльк., Нас., Байк. і Некр.). Укр.глек, рус.гляк, глек, глёк, гилёк, ст.-рус.гълъкъ, голкъ, голькъ. Вельмі няяснае слова. Раней рэканструявалі прасл. формы тыпу *glьtъ і звязвалі гэта слова з прасл.glьjь ’глей’ (гл.). Так Бернекер, 1, 310; Трубачоў, Ремесл. терм., 217–218. Але Фасмер (1, 412) указвае на тое, што формы гэтага слова перашкаджаюць параўнанню з глей. Таму некаторыя даследчыкі мяркуюць, што гэта слова, магчыма, не спаконвечнае ў славян, і шукаюць крыніцу запазычання. Так, Гаўлава (гл. Этимология, 1966, 96 і наст.) думае, што ў даным выпадку да славян прыйшло культурнае слова з Міжземнамор’я. Параўн. грэч. лексемы, якія, як мяркуюць, маглі быць запазычаны ў слав. мовы: грэч.γαυλός ’збан’, γυλλάς ’від чашы’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
АЛЕЎРЫ́Т
(ад грэч. aleuron мука),
рыхлая дробнаабломкавая асадкавая горная парода, паводле саставу прамежкавая паміж пяскамі і глінамі (пыл, глей, лёс і лёсападобныя пароды). Складаецца пераважна з мінер. зярнят (кварц, палявы шпат, слюда і інш.) памерам 0,01—0,1 мм. У залежнасці ад пераважных памераў вылучаюць буйна- і дробнаалеўрытавыя (тонкаалеўрытавыя) рознасці. Алеўрыт выкарыстоўваюць у вытв-сці цэменту і буд. керамікі.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
muł,~u
mu|ł
Iм.
глей; мул;
ugrzęznąć w ~le — загразнуць у муле
IIм.
мул, асляк
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
трэ́скацца, ‑аецца; незак.
Утвараць, даваць трэшчыну, расколвацца. У сухмень, калі доўга не было дажджу, зямля на .. [сцяжыне] трэскалася, а ў непагадзь размоклы ад вільгаці глей угінаўся пад нагамі, злёгку падрыгваў.Навуменка.Зіма асцярожна пакіне белую байкавую коўдру на жытнюю рунь — не вымярзай, жытцо, не трэскайся, зямля.Ермаловіч./ Пра скуру рук, губ і пад. Ад .. [сонца] гарэла галава і смылелі шчокі, трэскаліся сухія вусны і сох у роце язык.Пташнікаў.// Разрывацца, лопацца. Пупышкі ліпы трэскаліся.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
АРАВІ́ЙСКАЯ КАТЛАВІ́НА,
падводная катлавіна на ПнЗ Індыйскага ак. паміж Аравійска-Індыйскім хрыбтом і паўн. часткай Цэнтр. Індыйскага хрыбта. Даўж. 2500 км, шыр. да 1500 км. Пераважная глыб. 4000 м, найб. — 5803 м (упадзіна на Пд). Значная частка Аравійскай катлавіны — конус вынасу р. Інд; у зах. частцы — падводная гара МДУ (глыб. над ёй — 2758 м). Грунт — фарамініферавы глей і чырв. гліна.