кантрага́йка, ‑і, ДМ ‑гайцы; Р мн. ‑гаек; ж.

Дадатковая гайка, якая прыкручваецца з асноўнай для засцярогі яе ад самаскручвання.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

гаёк, гайка, м.

Памянш.-ласк. да гай; невялікі гай. Дрэвы і гайкі на далёкіх узгорках вабяць да сябе ў цянёк. Бядуля.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Мутэрка ’гайка’ (Гарэц., Др.-Падб.; ашм., Сцяшк. Сл.). Да му́тра (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

расхля́бацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак.

Разм.

1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Расхістацца, аслабнуць. Гайка расхлябалася.

2. перан. Стаць недысцыплінаваным, распусціцца. Хлопец расхлябаўся, не слухаецца.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Мінтэрка ’гайка’ (Касп.). З мутэрка (гл.). З польск. muterka < mutra ’тс’, якое з ням. Mutter ’тс’. Другасная назалізацыя (‑н‑).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Лятэрачка ’драўлянае маленькае колца калаўрота, якое знаходзіцца побач са шпулькай і перадае ёй руханне вялікага кола’ (рас., Шатал.). З мутэрачка < польск. muterka < ням. Mutter ’гайка’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Літэрка ’колца ў калаўроце, пры дапамозе якога замацоўваецца шпулька на рагатцы’ (віл., Сл. ПЗБ; міёр., рас., Шатал.). Відазмененае польск. muterka ’гайка’. Гл. таксама ліцерка, мітэрка.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Мітэрка ’драўляны блок, колца, якія прыводзяць у рух катушку ў калаўроце’ (Касп.; міёр., Шатал.), ’драўлянае колца для замацавання шпулькі’ (прасл., Сл. ПЗБ), ’гайка на вінце’ (Нас.). Да му́тра (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

прыкруці́цца, ‑круціцца; зак.

1. Прымацавацца да чаго‑н. пры дапамозе шрубы, шрубавай нарэзкі. Гайка прыкруцілася лёгка. Рэйка добра прыкруцілася.

2. Разм. Раптоўна прыбыць куды‑н.; прымчацца. Не мінула двух месяцаў, як жончыны сёстры прыкруціліся ў мястэчка. Навуменка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ніт​1

(польск. nit, ад ням. Niete)

металічны стрыжань з галоўкай на адным канцы і разьбой на другім, на якую накручваецца гайка.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)