траву́ дажджо́м ~бі́ла да зямлі́ — безл. траву́ дождём приби́ло к земле́;
3. (пригнать волнами) приби́ть;
4. уби́ть; доби́ть;
5.разг. (избить) приби́ть
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
непаслухмя́ны, ‑ая, ‑ае.
Такі, які не слухаецца, не жадае слухаць каго‑н.; які дзейнічае насуперак. Часам на Ніка як бы нешта находзіла, і ён станавіўся дзёрзкі, грубы і непаслухмяны.Лынькоў.Арцём — чалавек непаслухмяны, гарачы.Бажко./узнач.наз.непаслухмя́ны, ‑ага, м.; непаслухмя́ная, ‑ай, ж.Маці войкала, нават біла непаслухмяную, але Соні — мора па калена.Лось.// Які не падпарадкоўваецца волі, жаданню, розуму. Ногі раптам сталі непаслухмянымі.Мележ.Ад доўгага сядзення цела зрабілася нібы чужым, непаслухмяным.Шыцік.//перан. Які не паддаецца або з цяжкасцю паддаецца якому‑н. уздзеянню. Рукой нябачнай вецер тузае Непаслухмяных пасмаў чуб.Макаль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ніжэ́йшы, ‑ая, ‑ае.
1.Выш. ст.дапрым. нізкі (у 1–3 і 7 знач.).
2. Самы просты, прымітыўны. Ніжэйшыя арганізмы.
3. Які знаходзіцца на першай, пачатковай ступені развіцця. Ніжэйшая стадыя таварнай вытворчасці.
4. Пачатковы. Ніжэйшая школа.
5. Малодшы па пасадзе, падначалены. У супрацоўніка, ніжэйшага па чыну, Сцяпан Сцяпанавіч абедаў раз...Корбан.
6. У класавым грамадстве — які не адносіцца да пануючых класаў. Сяляне засталіся і пасля вызвалення «ніжэйшым» саслоўем, падатным быдлам, чорнай косцю, з якой здзеквалася пастаўленае памешчыкамі начальства, выкалачвала подаці, біла розгамі, пускала ў ход рукі і нахабнічала.Ленін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
2. Падысці, прыстаць да берага, прыстані (пра параход, лодку і пад.). Карабель прычаліў да берага, і ў ягоны борт ляніва біла стомленая хваля.М. Стральцоў.Пакуль я стаяў на палубе і любаваўся прыгожай панарамай горада і порта, наш цеплаход прыпаліў.В. Вольскі.// Наблізіцца на лодцы, параходзе і пад. да берага, прыстані і пад. Сухаў між тым спакойна прычаліў да берага, памог Картыжову завесці ў лодку матацыкл.Чыгрынаў.Дзеці, ледзь толькі мы прычалілі да берага, акружылі наш цеплаход.Сачанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Біць. Рус.бить, укр.би́ти, ст.-рус., ст.-слав.бити, польск.bić, чэш.bíti, балг.би́я, серб.-харв.би̏ти і г. д. Прасл.biti bii̯ǫ. Корань дыфтангічны *bhei̯‑. Параўн. грэч.φιτρός ’ствол дрэва, кол, калода’, ст.-в.-ням.bīhal ’сякера’ (ням.Beil), ірл.benim (*bnināmi) рэжу, б’ю і г. д.’ Бернекер, 117; Траўтман, 33; Фасмер, 1, 169; Слаўскі, 1, 31. Махэк₂ (54–55) рэканструюе biti bьjǫ. Ад слав.biti ўтворана шмат розных вытворных: bi‑dlo (параўн. бел.бі́ла ’спінка ложка; язык у звоне і г. д.’, бі́ліцы ’набіліцы’), bi‑čь ’біч’, bi‑tva ’бітва’; асабліва многа форм ад *bi‑t‑ (біта́; бітка ’падбітае яйцо; снапы, раскладзеныя на таку для малацьбы; ахапак сухога лёну; вялікая суконная хустка’ < ’бітая хустка’; біту́к ’коўдра, палавік’; біту́н ’задзірысты чалавек’ і г. д.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
асла́біцьсов., в разн. знач. осла́бить; (сделать менее натянутым — ещё) отпусти́ть; (пружину, зажим — ещё) отжа́ть;
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
spout
[spaʊt]1.
v.t.
пуска́ць струме́нь
A whale spouts water when it breathes — Кіт выпуска́е струме́нь вады́, калі́ ды́хае
2.
v.i.
біць струме́нем, лі́цца цурко́м, цурчэ́ць
Water spouted from a break in the pipe — Вада́бі́ла струме́нем зь дзі́ркі ў трубе́
3.
n.
1) струме́нь -я m.
2) ры́на f. (для сьцёку)
3) дзю́бка f.; ры́лца n. (пля́шкі)
4) Zool. ды́хальная адту́ліна (у кіта́)
•
- up the spout
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
пла́каць, плачу, плачаш, плача; незак.
1. Праліваць слёзы ад болю, гора і пад. [Зося] ўвайшла ў хату з цвёрдаю думкаю.. больш ніколі не плакаць ад крыўды.Чорны.// Бедаваць, шкадаваць, тужыць. [Фрэйда:] — Дарагі брат, дарэмна ты плачаш пра маё адзіноцтва. Наш калгас цяпер адна вялікая сям’я.Бядуля.
2.перан. Усхліпваць, завываць, скуголіць (пра вецер, буру і пад.). Галінка рабіны ўсю ноч біла ў шыбу, у коміне плакаў вецер, грукала непрывязаная аканіца.Навуменка.Навальніца плача стомлена, сціхнуць, змоўкнуць галасы.Дубоўка.
3.перан.Разм. Пакрывацца кроплямі вільгаці, пацець (пра шкло). Вокны плакалі, дождж сек па шыбах з мяккім шапатлівым шумам, хмары чарнелі.Хомчанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Пялёстак ’асобны лісток з вяночка кветкі’ (ТСБМ, Гарэц., Др.), мн. л. пялёсткі перан. ’губы’: пялёсткі развесіцьіран. ’ныць, румзаць’ (Даніл. Сл.). Няясна. Магчыма, метатэза з рус.лепесто́к ’асобны лісток з вяночка кветкі’; аднак не выключана сувязь з пе́лесць ’вуха (канец) у ночвах або карыце; пласт’ (Нас.), з унутранай формай ’пластоў перыферыйная плоская частка прадмета’, сюды ж, магчыма, польск.мазав.pieleść ’хвост бабра’ (1472), якое Банькоўскі (2, 551) ідэнтыфікуе з бел.пелесць (пра “хвост” ночваў) і чэш.дыял.pelest (пра “хвост” ложка, печы, карыта), якія разглядаюцца як “рэліктавыя” словы няяснага паходжання (гл. таксама Махэк₂, 443). Борысь (SFPS, 23, 106) з далучэннем паўднёваславянскіх фактаў, параўн. балг.радопск.пе́лест, пелестьо́ ’выступаючая частка хаты, дзе сушаць адзенне, плады і інш.’ рэканструюе *pelestъ, *pelʼustь ’канец, край чаго-небудзь’, якое абагульняецца як ’выступаючая ці прыпаднятая частка чаго-небудзь’ (БЕР, 5, 139). Параўн. і пе́лясць ’біла ложка’ (Сцяшк. Сл.), пе́лішчы (piéliščy) ’папярочныя канцы начовак, карытаў і чаўноў’, пе́люшцы ’закраіны ў начоўках’ (ТСБМ, Варл.). Гл. таксама Куркіна, Этимология–1991–1993, 32–45. Гл. пялюстка, пелюсць.