Жыбу́лька ’зябер, расліна Galeopsis L.’, жабор ’тс’, ’асцюк’ (Сл. паўн.-зах.). З літ. žibulỹs ’зябер’ (Сл. паўн.-зах., 2, 160) + суф. ‑ка. Лаўчутэ, Сл. балт., 66. Гл. зябер.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Заке́лбаць ’закілзаць, забрытаць’ (Сл. паўн.-зах.). Калі не экспрэсіўная змена заке́лзаць (гл. кілзаць, гелзаць; Лаўчутэ, Сл. балт., 102–103), можа, звязана з літ. kílpa ’пятля’ (Сл. паўн.-зах., 2, 216). Няясна.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
БАРЫ́САЎ Міхаіл Уладзіміравіч
(н. 16.4.1923, в. Нараўшчызна Мазырскага р-на Гомельскай вобл.),
Герой Сав. Саюза (1945). Скончыў школу пры Гомельскім аэраклубе (1941), ваенна-марское авіяц. вучылішча (1943), Вышэйшыя афіцэрскія курсы авіяцыі ВМС (1947). У Вял. Айч. вайну лётчык, дастаўляў самалёты на фронт. Са жн. 1944 у дзеючай часці Балт. флоту: камандзір авіязвяна, нам. камандзіра эскадрыллі. За 10 месяцаў зрабіў 47 баявых вылетаў, патапіў 9 і пашкодзіў 2 транспарты праціўніка. Да 1960 у Сав. Арміі.
т. 2, с. 328
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
АЛЬТФА́ТЭР Васіль Міхайлавіч
(4.1.1883, Варшава — 20.4.1919),
расійскі ваенна-марскі дзеяч, контр-адмірал (1917). Скончыў Марскую акадэмію (1908). Служыў на Балт. флоце, у Марскім ген. штабе. Удзельнік рус.-яп. вайны 1904—05. У 1-ю сусв. вайну прадстаўнік ВМФ, нач. Ваенна-марскога ўпраўлення пры галоўнакамандуючым Паўн. фронтам. Быў экспертам на перагаворах аб міры ў Брэсце. З 1918 на камандных пасадах у сав. ВМФ, у т. л. чл. РВС і першы камандуючы Марскімі сіламі Рэспублікі.
т. 1, с. 285
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
Ке́лтаць ’боўтаць, размешваць’ (Сл. паўн.-зах.). Слова балт. паходжання. Параўн. літ. už‑kélti ’прыгатаваць ежу’, pa‑kélti ’падняцца (пра цеста)’ (Арашонкава і інш. Весці АН БССР, 1971, 1, 86; Лаўчутэ, Балтизмы, 113).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
*Ме́рхалаць, ме́рхолоць ’гразь, дрыгва’ (ТС). Палескае. Балтызм. Утворана ад балт. асновы merk‑ (параўн. літ. mer̃kti, лат. mḗrkt ’мачыць’, лат. mḗrks ’невялікая сажалка (азярцо) на лузе’) пры дапамозе суфіксаў ‑ол(а)‑ і ‑оць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пачура́цца ’адмовіцца, адцурацца’ (Касп.). Да цурацца (гл.). Аб мене ц > ч гл. Карскі, 1, 363. Прыстаўка па‑ замест ад‑ — уплыў балт. моў, параўн. pa‑šaūkti — адклікаць, paneigimas — адмаўленне, pasitraukti, pa‑eiti — адысці.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пацу́ка ’крупнік’ (карэліц., Сцяшк. Сл.). Не зусім ясна. Магчыма, у выніку кантамінацыі лексем пасока (гл.) і цюрау якое з балт. моў (параўн. літ. tyrė ’каша’) — пра апошняе гл. Трубачоў (Slavia, 29, 1960, 28).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Плаксэ́та ’плакса’ (смарг., Сл. ПЗБ). Да плакса! (гл.). Суфікс ‑эт‑а са структурным элементам ‑т‑ узыходзіць да шэрагу балт. суфіксаў з ‑t‑/‑d‑ (‑etas, ‑eta, ‑etas,‑das, ‑dė і інш.) з экспрэсным значэннем.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Луні́ ’багністая мясціна’ (брасл., Сл. ПЗБ), купіш. (ЛітССР), рус. лунь ’багна, балота’. Пагранічны позні балтызм. Параўн. літ. liũnas ’тс’ (Талстой, Лекс. балт., 46; Грынавяцкене, Сл. ПЗБ, 2, 682). Гл. таксама лунь 4 і лю́ны.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)