Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
спірт, -у, М -рце, мн. спірты́, -о́ў, м.
1.адз. Гаручая, з высокім працэнтам алкаголю вадкасць, якая атрымліваецца перагонкай некаторых прадуктаў, што змяшчаюць у сабе цукар і крухмал.
Вінны с.
2. Арганічнае злучэнне, вуглевадарод, у якім атам вадароду замешчаны водным астаткам (спец.).
Метылавы с.
Драўняны с.
|| прым.спіртавы́, -а́я, -о́е іспіртны́, -а́я, -о́е (да 1 знач.).
Спіртавыя лакі.
Спіртавое браджэнне.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
АТАМІ́СТЫКА,
атамізм, вучэнне пра дыскрэтную (перарыўную) будову матэрыі. Узнікла ў антычнай філасофіі. Адзін з яе стваральнікаў Дэмакрыт сцвярджаў, што першапачаткам усяго існага з’яўляюцца атамы (быццё) і пустата (небыццё). Атам — самая малая, непадзельная, непранікальная, неўспрымальная органамі пачуццяў частка рэчыва. Існуе бясконцая колькасць атамаў, якія адрозніваюцца сваёй формай, парадкам і размяшчэннем, чым і тлумачыцца разнастайнасць з’яў у свеце. Атамістыка Дэмакрыта была натурфіласофскай гіпотэзай. З развіццём прыродазнаўчых навук, фізікі і хіміі атамістыка становіцца вучэннем, калі ў канцы 19 ст. была выяўлена складаная структура атама, а вучэнне пра атам дапоўнена вучэннем пра малекулу. З развіццём у 20 ст. квантавай тэорыі ўяўленне пра атам, яго структуру і ўласцівасці яго элементаў істотна змянілася.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
падпа́льшчык, ‑а, м.
Той, хто наўмысна ўчыніў пажар. Пачалося расследаванне справы аб пажары. Але падпальшчыкаў знайсці не ўдалося.Матрунёнак.//перан. Той, хто падбухторвае да чаго‑н. Дарма падпальшчыкі вайны На службу смерці ставяць атам.Тарас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
грам, ‑а, м.
Адзінка вагі ў метрычнай сістэме мер, роўная вазе аднаго кубічнага сантыметра вады пры тэмпературы 4°C.
•••
Грам-атам — колькасць грамаў хімічнага элемента, роўная яго атамнай вазе.
Граммалекула — колькасць грамаў рэчыва, роўная яго малекулярнай вазе; моль 4.
[Фр. gramme.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
atom
[ˈætəm]
n.
1) а́там -а m.
2) мале́нькая ча́стачка; кры́ха f.
there is not an atom of evidence — няма́ ані́ кры́хі до́ваду
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
атаміфіка́цыя
(ад атам + -фікацыя)
шырокае ўвядзенне атамнай энергіі ў народную гаспадарку і побыт.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
гразі́цца, гражуся, грозішся, грозіцца; незак.
Тое, што і гразіць. Не цвёрдая ў бомбы слава, Гразіцца ёю зарана. Не хітрая, урэшце, справа Адолець атам урана.Куляшоў.[Толік] прычапіўся на вуліцы да Максіма, кідаўся біцца, гразіўся і блізка не падпусціць да матчынага парога...М. Стральцоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
акцэ́птар
(лац. acceptor = той, хто прымае)
фіз.атам, які можа захопліваць электроны ў паўправадніках.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
гліцэральдэгі́д
(ад гр glykeros = салодкі + альдэгід)
трохвугляродны цукар (альдоза), які мае асіметрычны атам вугляроду.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)