Хімічны элемент, які адыгрывае важную ролю ў жыццядзейнасці жывёл і раслін, існуе ў трох разнавіднасцях. Белы фосфар. Чырвоны фосфар. Чорны фосфар.// Разнавіднасць гэтага элемента — воскападобнае самаўзгаральнае, вельмі ядавітае рэчыва, якое свеціцца ў цемнаце. /уперан.ужыв.Выскачыў з бярлогі сумны воўк, Ад голаду сухі, бы корч, І пырснуў фосфарам вачэй.Бядуля.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ВАНАДЫНІ́Т,
мінерал класа ванадатаў, хлорванадат свінцу, Pb5[Cl/(VO4)3]. Прымесі кальцыю, фосфару, мыш’яку. Крышталізуецца ў гексаганальнай сінганіі. Крышталі прызматычныя, пупышкападобныя і зямлістыя масы. Колер чырвоны, карычневы, жоўты. Бляск смалісты да паўалмазнага. Цв. 2,75—3. Шчыльн. 6,9 г/см³. Трапляецца ў зонах акіслення свінцовых радовішчаў. У вял. скопішчах — ванадыевая руда (радовішча Берг-Аўкас, Намібія).
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
пе́рац, -рцу м. пе́рец;
чырво́ны п. — кра́сный пе́рец;
◊ усы́паць (даць) пе́рцу — (каму) дать пе́рцу (кому);
у го́ры жыць ды з пе́рцам е́сці — погов. в го́ре жить и с пе́рцем есть
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ко́лер, ‑у, м.
1. Светлавы тон чаго‑н.; афарбоўка. Чырвоны колер. Светлы колер. □ У хмызняку віднеліся распятыя палаткі, зялёна-рабыя, пад колер лісця.М. Ткачоў.А квяцістыя зоры, бы дыяменты, усыпаюць усё неба, дрыжаць, пераліваюцца колерамі вясёлкі.Колас.
2. У жывапісе — адценне фарбы, густата, ступень яркасці яе.
3.Спец. Падрыхтаваны для афарбоўкі чаго‑н. састаў фарбы.
[Ад лац. color.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паўкру́г, ‑а, м.
1. Палавіна круга. Чырвоны паўкруг сонца ўзнімаўся дзесьці там далёка-далёка, дзе відаць самы край небасхілу.Кавалёў.
2. Паўзамкнутая дугападобная лінія; тое, што мае форму такой лініі, размешчана па такой лініі; паўкола. Другім сваім паўкругам Гнілое балота ўпіралася ў Сухія груды.Колас.Калі левая гусеніца апісала паўкруг, Дзмітрый мімаволі прыціснуўся да спінкі сядзення.Беразняк.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
рабі́навы, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да рабіны. Рабінавы гай. Рабінавы кій. □ Дадому вярталіся Ганька з цёткай Фядорай ужо на захадзе сонца. Пані Юля і дзеці правялі іх да канца рабінавай алеі.Васілевіч.// Прыгатаваны з рабін, з рабінамі. Рабінавы сок. Рабінавая настойка.
2. Які нагадвае сабой колер ягад рабіны; аранжава-чырвоны. Рабінавы колер.
•••
Рабінавая ночгл. ноч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ссуту́лены, ‑ая, ‑ае.
1.Дзеепрым.зал.пр.ад ссутуліць.
2.узнач.прым. Згорблены, сагнуты (ад старасці, хваробы і пад.). Бацька выйшаў са двара і рушыў цераз вуліцу. Сняжынкі адразу забялілі чырвоны верх яго папахі, пагоны на плячах, шэры шынель на ссутуленай спіне.Шамякін.— Не шкада і лапцей, — разважаў Гашэнка, ідучы за высокім, ссутуленым Кавалёвым.Дуброўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
угары́, прысл.
У вышыні (у паветры, у небе); проціл. унізе. Голасам моцы, ціха і важна Гром пракаціўся ўгары.Колас.Вялікі чырвоны месяц вісіць угары над лесам.Мурашка.Зоры сінія высока Зазвінелі ўгары.Броўка.Каляровыя шары пралятаюць угары, Як за птахам птах у вырай.А. Александровіч.// У верхняй частцы чаго‑н.; уверсе. Угары, недзе пад страхой, ціўкнуў спрасонку верабей.Мележ.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)