епітым’я́, ‑і, ж.

Спец. Род пакарання ў выглядзе посту, доўгіх малітваў, якое накладалася царквой на таго, хто парушаў рэлігійныя нормы.

[Ад грэч. epitimia — кара.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пападгніва́ць, ‑ае; зак.

Разм. Падгнісці — пра ўсё, многае. Пападгнівалі штыкеціны. □ [Нікан] .. давёў бацькаў млын да таго, што нават крылы пападгнівалі. Кулакоўскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

паўтара́ста, ліч. кольк.

Лік, колькасць, роўная ста пяцідзесяці. [Перагуд:] Ад таго месца, дзе ты застанешся, да нямецкага бліндажа метраў паўтараста. Крапіва.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

штоно́чы, прысл.

Тое, што і штоноч. Пахана, замест таго, каб спаць у хаце, сядзела штоночы ў млыне на мяшках. Чорны.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

адпаве́дна.

1. прысл. Належным чынам, як таго патрабуе дадзены выпадак.

Даведайся пра пастанову і дзейнічай адпаведна.

2. чаму і з чым, прыназ. з Д і Т. Згодна чаму-н., з чым-н., у залежнасці ад чаго-н.

Адпаведна сродкам.

Адпаведна закону.

Адпаведна з рашэннем.

|| наз. адпаве́днасць, -і, ж. (да 1 і 2 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ара́кул, -а, мн. -ы, -аў, м.

1. Месца, храм, дзе ў Старажытнай Грэцыі, Рыме, краінах старажытнага Усходу жрацы прарочылі ад імя Бога.

Дэльфійскі а.

2. У антычным свеце: жрэц-прадказальнік волі бажаства, які даваў адказы на розныя пытанні.

3. перан. Пра таго, чые меркаванні прызнаюцца бясспрэчнай ісцінай (іран.).

|| прым. ара́кульскі, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

па́хнуць, -ну, -неш, -не; пах, -хла; -ні; незак.

1. Вылучаць які-н. пах.

Добра п.

П. мятай.

Грошы не пахнуць (пра непатрабавальныя адносіны да таго, якім шляхам атрыманы грошы; неадабр.).

2. перан., звычайна безас., чым. Адчувацца, сведчыць пра набліжэнне чаго-н., магчымасць чаго-н. (разм.).

Пахне нядобрым.

Пахне порахам (пра набліжэнне вайны).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

распу́ста, -ы, ДМ -сце, ж.

1. Распусны лад жыцця.

Кінуцца ў распусту.

2. Свавольства, раздуранасць, адсутнасць дысцыпліны.

Залішняя распешчанасць вядзе да распусты.

3. ДМ -сту, Т -ам, м.; ДМ -сце, Т -ай (-аю), ж., мн. -ы, -пу́ст і -аў. Пра таго, хто разбэсціўся, раздурэў (разм.).

Не хлапец, а р.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

хадо́к, хадака́, мн. хадакі́, хадако́ў, м.

1. Той, хто ходзіць пехатой.

У каго сілы хапае, той і х. добры.

2. Выбраная асоба, якая пасылаецца куды-н. з хадайніцтвам, даручэннем.

Сялянскія хадакі.

Не хадок хто куды (разм.) — пра таго, хто больш не можа ці не хоча хадзіць куды-н.

Я туды больш не хадок.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

этымало́гія, -і, ж.

1. Раздзел мовазнаўства, які вывучае паходжанне і роднасныя сувязі слоў.

2. Паходжанне таго або іншага слова ці выразу.

Народная этымалогія (спец.) — памылковае пераасэнсаванне запазычанага слова шляхам устанаўлення сувязі з вядомым словам роднай мовы на аснове некаторых агульных прымет, без уліку рэальных фактаў паходжання.

|| прым. этымалагі́чны, -ая, -ае.

Э. слоўнік.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)