Прашатрава́цца ’абцерціся’, ’хадзіць туды-сюды, прабегчыся, каб адчуць рух (аб кані)’ (Федар. 7). Гл. шатраваць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Веснавей (паэт.) ’веснавы вецер’ (КТС) — новаўтварэнне ад вясна́ (гл.) і вей (< веяць). Сюды ж веснавейны, веснавеяць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Супо́р ’супраціўленне, непаслухмянасць’ (Гарэц.), сюды ж супо́рышчэ ’задышка з хрыпам у малога дзіцяці’ (ТС). Гл. супар.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Трухката́ць ‘грукатаць’ (Нар. Гом.). Гукаперайманне. Сюды ж трухіта́ць ‘раскусваць, лускаць’ (Сцяшк. Сл.), магчыма, з першаснага *трухатаць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
БЫ́ХАВА АБЛО́ГА 1654—55.
Праводзілася рас. войскам і ўкр. казакамі пад камандаваннем І.Н.Залатарэнкі ў час вайны Расіі з Рэччу Паспалітай 1654—67. Пачалася ў жн. 1654 і працягвалася з перапынкамі 11 месяцаў. Горад абаранялі мясц. шляхта, 18 харугваў мяшчан, сяляне Быхаўскага графства, 1000 чал. наёмнай пяхоты, асобнае фарміраванне з 1000 яўрэяў.
У сярэдзіне снеж 1654 войска гетманаў ВКЛ Я.Радзівіла і В.Гасеўскага дэблакіравала Стары Быхаў і заняло яго, адцясніўшы казакоў да Новага Быхава. У маі 1655 войска Залатарэнкі аднавіла аблогу. Паводле загаду Б.Хмяльніцкага Залатарэнка пакінуў каля горада заслон з пяхоты, а казакоў перавёў у цэнтр. Беларусь. Месца казакоў заняла армія кн. А.Н.Трубяцкога (11 палкоў). У пач. жніўня частка войскаў з-пад Старога Быхава была перакінута да Слуцка і на Панямонне, аднак у пач. кастр. сюды вярнуліся казакі і аблога горада аднавілася. 8 кастр. быхаўчане зрабілі вылазку, у выніку якой загінуў Залатарэнка. У гэты час адбылося паўстанне супраць казацкай старшыны, запарожскае войска страціла баяздольнасць і пайшло на Украіну. У канцы 1655 рас. войска вымушана было паступова здымаць аблогу горада. Канчаткова яна спынена ў сувязі з Віленскім перамір’ем 1656.
т. 3, с. 378
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
Сюд ’тут’ (калінк., З нар. сл.), сюд‑туд ’раз-пораз, вельмі часта; узад і ўперад, з аднаго боку ў другі’ (ТСБМ, Сцяшк.), сюд‑не‑ту́д, сюд‑ту́д, сюд‑то‑ту́д ’тс’ (ТС), з перасэнсаваннем абедзвюх частак і збліжэннем да тут (гл.): сют‑тут ’хутка’ (Сл. ПЗБ). Скарачэнне з сюды‑туды; гл. сюды, туды.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Ле́ціцца Трэцца (аб вадзе)’, лёціць ’падаграваць ваду’ (Яўс.). Да лёта (гл.). Сюды ж лётны ’цёплы’ (Сцяшк. Сл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пастаця́нка, пастацяначка ’жняя’ (Нас., Касп.). Да постаць (гл.). Сюды ж пастаянна ’жняя, якая ідзе’наперадзе’ (гродз., Сцяшк. Сл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Прамі́н ’прамінка, перапынак’ (Нас.), сюды ж прамілах ’спакой’ (^перапынак) (шальч., Сл. ПЗБ), прапілоўваць ’мінаць’ (ТС). Да мінаць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Слізуны́ ‘грыбы маслякі’ (Сл. рэг. лекс.), сюды ж слізу́х ‘масляк’ (Сцяшк.), сліжа́к ‘казляк ’ (Яўс.). Да слізкі (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)