3. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.), перан. Пазбавіць здольнасці спакойна разважаць, дзейнічаць, разумець што-н.
Злосць асляпіла яго.
4.перан. Зрабіць моцнае ўражанне на каго-н.
Прыгажосць асляпіла нас.
|| незак.асляпля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.
|| наз.асляпле́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
прыгрэ́ць, -э́ю, -э́еш, -э́е; -э́ты; зак.
1.каго-што. Абагрэць крыху, злёгку або зверху.
Прыгрэла сонца.
2.перан., каго (што). Прылашчыўшы, прытуліць (у 2 знач.; разм.).
П. сірату.
◊
Прыгрэць змяю (гадзюку) на сваіх грудзях (разм.) — зрабіць дабро чалавеку, які пасля адплачвае няўдзячнасцю.
|| незак.прыграва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз.прыгрэ́ў, -рэ́ву, м. (да 1 знач.) іпрыграва́нне, -я, н. (да 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
sónnen
vt
1.
выстаўля́ць на со́нца; праве́трываць 2. (sich) гю́ля́ца на со́нцы
sich in der Hóffnung ~ — спадзява́цца
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
геліяэнерге́тыка
(ад гр. helios = Сонца + energetikos = які датычыць энергіі)
галіна энергетыкі, якая распрацоўвае метады эксплуатацыі энергіі сонечнага выпраменьвання для прамысловых і бытавых патрэб.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
кваза́р
[англ. quasar, ад quasi(stellar) r(adiosource) = квазізоркавая радыёкрыніца]
астр. зоркападобная крыніца касмічнага выпрамянення, якая сілай святла ў многа разоў пераўзыходзіць Сонца.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
ВЕНЕ́РА, Мілавіца,
другая па парадку ад Сонца планета Сонечнай сістэмы, астр. знак ♀. Сярэдняя адлегласць ад Сонца 108,2 млн.км. Арбіта Венеры блізкая да кругавой (яе эксцэнтрысітэт найменшы ў Сонечнай сістэме і роўны е=0,0068), нахіл арбіты да плоскасці экліптыкі складае 3°24′. Сярэдні дыяметр 12 100 км, маса 4,87·1024кг (0,82 зямной), сярэдняя шчыльнасць 5240 кг/м³, паскарэнне свабоднага падзення на экватары 8,76 м/сек2. Бляск ад -3,3 да -4,3 зорнай велічыні (вялікі бляск з-за параўнальнай блізкасці Венеры да Зямлі і высокай адбівальнай здольнасці яе паверхні). Найменшая адлегласць Венеры ад Зямлі 38 млн.км, найб. 261 млн.км.
Венера — самае яркае свяціла на небе пасля Сонца і Месяца; бывае відаць пасля захаду Сонца як вельмі яркая вячэрняя зорка і перад світаннем як ранішняя зорка. Падобна Меркурыю і Месяцу мае фазы, якія ўпершыню адзначыў Г.Галілей у 1610. Перыяд абарачэння Венеры вакол Сонца 224,7 зямных сут, вакол восі 243 сут (абарачэнне адваротнае). Працягласць сонечных сутак на Венеры адпавядае 120 зямным сут. Змены сезонаў няма (вось абарачэння амаль перпендыкулярная плоскасці арбіты). З дапамогай АМС «Венера-15» і «Венера-16» зроблена радыёлакацыйнае картаграфаванне планеты: паверхня Венеры — гарачая сухая камяністая пустыня; горныя раёны складаюць менш за 2%. Выяўлена шмат згладжаных кратэраў дыяметрам ад дзесяткаў да соцень кіламетраў, ёсць дзеючыя вулканы. Венера абкружана шчыльнай атмасферай (адкрыў М.В.Ламаносаў у 1761), якая складаецца з вуглякіслага газу (96%), азоту (~4%) і інш. Ціск каля паверхні ~94 атм., т-ра 470 °C. Унутраная будова Венеры падобная на зямную: ядро, мантыя, кара. Даследаванні Венеры праводзіліся пры дапамозе АМС «Венера», «Вега» і «Марынер».
Літ.:
Маров М.Я. Планеты Солнечной системы. 2 изд. М., 1986;
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
мрок, ‑у, м.
Абл. Змрок, цемра. Села, схавалася сонца — і мрок ахінае дрэвы, кусты.Сачанка.І загрымелі раптам стрэлы, Прарваўшы мрок і цішыню.Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
плексігла́с, ‑у, м.
Празрыстая бясколерная пластмаса. Над полем круцілася Юліна машына, і сонца перабягала з аднаго крыла на другое, блішчала ў плексігласе кабіны.«Маладосць».
[Ням. Plexiglas.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
аслі́ны, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да асла. Аслінае мяса. □ Каб сонца засланіць — вушэй асліных мала.Крапіва.//перан. Такі, як у асла. Асліная ўпартасць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)