Раплю́к ’птушка пеначка, Phylloscopus’ (Ласт.). Экспрэснае ўтварэнне на базе кораня pan‑ (< panm‑, гл. рапт, раптам), аформленага частотным у назвах птушак суфіксам (гл. Антропаў, Назв. птиц, 85–86 і інш.), г. зн. птушка атрымала назву па ўласцівасцях руху, прычым адзінкавая фіксацыя сведчыць, хутчэй, на карысць уласнай словатворчасці аўтара. Не выключана, аднак, утварэнне на базе гукапераймання, параўн. н.-луж. wrona rapa, чэш. дыял. straka rapoce і найменні тыпу ўкр. рапа́к, рапа́ч, рапча́к ’птушка драч. Crex crex L.’, в.-луж. rapak ’птушка крумкач, груган, Corvus corax L.’, гл. Шустар-Шэўц, 2, 1207.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
стрэ́ляны прил., в разн. знач. стре́ляный;
с. салда́т — стре́ляный солда́т;
~ная гі́льза — стре́ляная ги́льза;
◊ с. верабе́й — стре́ляный воробе́й;
~ная пту́шка — стре́ляная пти́ца
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
драпе́жнік м
1. Ráubtier n -s, -e (звер); Ráubvogel m -s, -vögel (птушка);
2. перан Räuber m -s, -
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
Canit avis quaevis sicut rostrum sibi crevit
Кожная птушка так спявае, як у яе дзюба расце.
Каждая птица так поёт, как у неё клюв растёт.
бел. Якая птушка, такі і галасок. Якая птушка, такія і песні. Як умею, так і пяю.
рус. Всякая птица своим голосом поёт. Всякая птица свои песни поёт. Всяк молодец на свой образец. Всякий поп по-своему поёт. У всякой пичужки свой голосок. Всякий Филат на свой лад. У всякой пташки свои замашки.
фр. Tel bec tel chant (Каков клюв, такое и пение).
англ. A bird is known by its, note, and a man by his talk (Птицу узнаю по песне, человека ‒ по речам).
нем. Jeder Vogel singt, wie ihm der Schnabel gewachsen ist (Каждая птица поёт так, какой у неё вырос клюв).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
го́луб, -а, мн. галубы́, галубо́ў, м.
Птушка сямейства галубіных пераважна з шаравата-блакітным ці белым апярэннем і вялікім зобам.
Дзікі г.
Г. міру (відарыс белага голуба як сімвал міру).
|| памянш. галубо́к, -бка́, мн. -бкі́, -бко́ў, м.
|| прым. галубі́ны, -ая, -ае.
Галубіныя гнёзды.
Галубіная пошта.
Галубіная душа (перан.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
варо́на, -ы, мн. -ы, -ро́н, ж.
1. Птушка сямейства крумкачовых з чорна-шэрым або чорным апярэннем.
2. перан. Пра нерастаропнага, нехлямяжага чалавека (разм.).
◊
Белая варона — пра чалавека, які рэзка выдзяляецца чым-н. сярод іншых.
Варон лічыць — быць разявакам.
|| зб. вараннё, -я́, н. (да 1 знач.).
Наляцела в.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
бу́сел, -сла, мн. буслы́, -о́ў, м.
1. Вялікая пералётная птушка з доўгай прамой чырвонай дзюбай і доўгімі чырвонымі нагамі.
Б. даўгакрылы.
Белы б.
Чорны б.
2. Высокая бутэлька гарэлкі (уст., разм.).
На стале стаялі два буслы гарэлкі.
|| прым. буслі́ны, -ая, -ае (да 1 знач.).
Б. клёкат.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
◎ Крач ’крачка, птушка, падобная да чайкі’ (Ян.). Гл. крачка.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Кра́чка ’вадзяная птушка сямейства чаек’ (ТСБМ). Да кракаць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
вараку́шка, ‑і, ДМ ‑шцы; Р мн. ‑шак; ж.
Сінягорлая птушка атрада вераб’іных, сустракаецца ў невялікай колькасці пераважна ў сырых месцах, зарослых хмызняком або дробным лісцевым лесам.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)