саштурхну́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́; -ну́ты; зак., каго-што.
Штурхнуўшы, зрушыць з месца.
С. камень з дарогі.
С. з моста ў рэчку (зверху ўніз).
|| незак. сашту́рхваць, -аю, -аеш, -ае і саштурхо́ўваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. сашту́рхванне, -я, н. і саштурхо́ўванне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
абалва́ніць, -ню, -ніш, -ніць; -нены; зак., каго-што (разм.).
1. Груба, зболыпага абчасаць што-н., падрыхтаваць для далейшай апрацоўкі.
А. камень.
А. бервяно.
2. Паспешліва, абы-як падстрыгчы (жарт.).
А. хлопца.
3. Абдурыць, ашукаць.
А. слухачоў.
|| незак. абалва́ньваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. абалва́ньванне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
◎ Патае́нь ’вялікі камень, якога не відаць з зямлі’ (КЭС, лаг.). Уласна беларускае. Да таіць, патаемны (гл.). Аб суфіксе -ень гл. Сцяцко, Афікс. наз., 99–100. Сюды ж патайнік ’тс’ (іўеў, Сл. ПЗБ), роднасным да якога з’яўляецца рус. арханг., сіб. потайник ’падводны камень; града, грыва падводных камянёў, нябяспечная для караблёў’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Турку́с ‘непразрысты каштоўны камень, біруза’ (Ласт.), ст.-бел. туркусъ, туркосъ ‘тс’ (1541 г.), туркусовый ‘блакітны, бірузовы’ (ГСБМ). Запазычана са ст.-польск. turkus ‘тс’, якое з ням. Türkis ‘тс’ (Булыка, Лекс. запазыч., 142); апошняе з франц. субстантываванага turquoise ад turguois ‘турэцкі’, г. зн. ‘турэцкі каштоўны камень’ (Duden. Etymologie, 872).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
пролете́ть сов., в разн. знач. праляце́ць;
пролете́ть по во́здуху праляце́ць у паве́тры;
ка́мень пролете́л у меня́ над голово́й ка́мень праляце́ў у мяне́ над галаво́й;
пролете́л курье́рский по́езд праляце́ў кур’е́рскі цягні́к;
зима́ пролете́ла зіма́ праляце́ла.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
мажджэ́рыць, ‑ру, ‑рыш, ‑рыць; незак., што.
Разм. Драбіць, таўчы; раздрабляць. Зразумела, што [у будаўнікоў] было і начынне: кувалдачкі, каб разбіваць, мажджэрыць камень, кельмы. Дубоўка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
БУДАЎНІ́ЧАЯ КЕРА́МІКА,
матэрыялы і вырабы з керамікі, якія выкарыстоўваюцца ў буд-ве. Да будаўнічай керамікі адносяць сценавыя матэрыялы (цэгла, керамічны камень), матэрыялы для аздаблення фасадаў і ўнутр. паверхняў будынкаў (гл. Аддзелачныя матэрыялы), дахавыя матэрыялы (чарапіца), сан.-буд. вырабы, керамічныя трубы, кіслота- і вогнетрывалыя вырабы (абліцовачныя пліты, вогнетрывалая цэгла і інш.), вырабы спец. прызначэння (клінкер, камень для падземных збудаванняў і інш.).
т. 3, с. 310
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
адвалі́ць сов.
1. в разн. знач. отвали́ть;
а. ка́мень — отвали́ть ка́мень;
а. скі́бу хле́ба — отвали́ть ломо́ть хле́ба;
2. (отойти, отплыть) отвали́ть;
3. прост. отвали́ть;
а. цэ́лую ку́чу гро́шай — отвали́ть це́лую ку́чу де́нег
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
падцячы́, ‑цячэ; пр. падцёк, ‑цякла, ‑ло; зак.
1. Нацячы пад што‑н. Падцякла вада пад камень.
2. Падпухнуць ад падскурнага кровазліцця. Падцякло вока.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
аблакаці́цца, ‑качуся, ‑коцішся, ‑коціцца; зак.
Абаперціся локцем (локцямі) на што‑н. Я аблакаціўся на камень, каб быў упор, спакойна нацэліўся і стрэліў. Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)