экле́ктыка
(гр. eklektikos = які выбірае)
1) тое, што і эклектызм;
2) перан. адсутнасць арыгінальнасці і самастойнасці.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
неиме́ние ср. адсу́тнасць, -ці ж.; брак, род. бра́ку м.;
за неиме́нием чего́-л. з-за (з прычы́ны) адсу́тнасці чаго́-не́будзь, не ма́ючы чаго́-не́будзь;
за неиме́нием лу́чшего не ма́ючы ле́пшага.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
ро́ўна.
1. у знач. вык. Пра адсутнасць няроўнасцей, упадзін, узгоркаў.
Р., як на стале.
Зімой у полі р. і бела.
2. ро́ўна з, прыназ. з Т. На адной лініі (вышыні, глыбіні і пад.) з кім-, чым-н., на адным узроўні з кім-, чым-н.
Нагрузіць мяхоў на калёсы роўна з канём.
3. часц. Дакладна, якраз.
Р. поўдзень.
Р. праз паўгадзіны.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
бяспе́ка, ‑і, ДМ ‑пецы, ж.
Адсутнасць небяспекі; становішча, пры якім каму‑, чаму‑н. ніхто і нішто не пагражае. Міжнародная бяспека. □ Нялёгка прабрацца ў такую хатку. У ёй бабёр адчувае сябе ў поўнай бяспецы. В. Вольскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ана́рхія, ‑і, ж.
Такі стан грамадства, калі няма арганізаванай улады, законаў, абавязковых нормаў паводзін. // Адсутнасць планавай арганізацыі. Анархія вытворчасці. // Разм. Безуладдзе; беспарадак; хаос. [Бярозін:] У яго [Дулебы] зоне ўсе камбрыгі падпарадкоўваюцца яму, усякая анархія будзе строга карацца. Шчарбатаў.
[Грэч. anarchia.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
аб’екты́ўнасць, ‑і, ж.
1. Уласцівасць эфектыўнага; рэальнае, незалежнае ад свядомасці існаванне чаго‑н. як самастойнага аб’екта. Аб’ектыўнасць навакольнага свету і яго заканамернасцей.
2. Адпаведнасць аб’ектыўнай рэчаіснасці, адсутнасць суб’ектывізму ў разважанні аб чым‑н., бесстароннасць. Аб’ектыўнасць адзнакі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
кашалёк, ‑лька, м.
Кішэнная, звычайна скураная сумачка для грошай. — Колькі з мяне? — спытаў Лемяшэвіч, дастаючы з кішэні кашалёк. Шамякін. // перан. Разм. Пра грошы, багацце.
•••
Пусты кашалёк — пра адсутнасць грошай.
Тугі (тоўсты) кашалёк — пра наяўнасць вялікіх грошай.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Заклівіна ’востраў пасярод ракі’ (Сл. паўн.-зах.). Улічваючы адсутнасць паралеляў у сумежных мовах (у тым ліку ў Нітшэ і Юркоўскага), верагодна параўнанне ў Сл. паўн.-зах. (2, 218) з літ. kliuvinỹs ’перашкода’, якое, аднак, не тлумачыць прэфікс.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
няхва́тка, ‑і, ДМ ‑тцы, ж.
1. Адсутнасць каго‑, чаго‑н. у неабходнай колькасці; недахоп чаго‑н. [Віхура:] Справа такая: няхватка рабочых, некаторае спазненне будаўнічай часткі не павінна спыніць работы па мантажу... Гурскі. Красніцкі спаслаўся на няхватку часу, і, падзякаваўшы яшчэ раз за шчырую гасціннасць, мы выйшлі на вуліцу. Пальчэўскі.
2. Адсутнасць дастатковых сродкаў для існавання; нястача. Была не лёгкая пара, часамі не хапала тэхнікі, .. былі няхваткі і з харчамі. Сташэўскі. Пратасевічы, жывучы сям’ёй у Мінску, не ведалі няхваткі ні ў чым неабходным. Аднак запасаў.. не мелі. Васілевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
спако́йнасць, ‑і, ж.
1. Уласцівасць спакойнага. Свежасць твару, кругласць шчок, спакойнасць вачэй, зграбнасць стану, сілу — усё тое, што яна з гадамі непрыкметна, паволі траціла на сваёй дарозе жыцця, усё гэта да крупінкі, да крошачкі знаходзіла ў сваіх дзецях. Дамашэвіч.
2. Адсутнасць шуму, спакой, цішыня. Гарадскі шолам, які спаткаў яго на вакзале і праводзіў да Петрусёвай кватэры, змаўкаў. Забірала спакойнасць бяспечнага прытулку. Гартны.
3. Спакойны стан чалавека, адсутнасць хвалявання, трывогі. У маці знікла ранейшая спакойнасць, самавітасць. Асіпенка. Збліжала яго з Быстровым спакойнасць і вытрымка ў баі. Мележ.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)