нерэі́да, ‑ы, ДМ ‑дзе, ж.

1. У старажытнагрэчаскай міфалогіі — марская німфа, адна з дачок бога мора Нерэя.

2. Спец. Кольчаты марскі чарвяк.

[Грэч. Nērēis — дачка Нерэя.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

радыётэа́тр, ‑а, м.

1. Калектыў, які ажыццяўляе пастаноўку і выкананне спектакляў для перадачы па радыё.

2. Адна з форм радыёвяшчання паводле драматургічных твораў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

свякро́ў, свекрыві, ж.

Маці мужа. — Матка! А калі гэта да нас Шпак з будкі прыходзіў? — спытала адна маладзіца сваю свякроў, бабку Тацяну. Колас.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

смехата́, ‑ы, ДМ ‑хаце, ж., у знач. вык.

Разм. Тое, што і смех (у 2 знач.). Смехата адна!

•••

Да смехаты — да смешнага.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

чле́нік, ‑а, м.

Спец. Адна з рухомых частак, на якія дзеліцца цела некаторых жывёльных і раслінных арганізмаў; сегмент. Членікі вусікаў пчалы. Членікі саліцёра.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

улада́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; незак.

1. кім-чым. Мець у сваёй уласнасці.

У. крыніцамі сыравіны.

2. чым. Мець якія-н. якасці, уласцівасці.

У. добрым голасам.

3. чым. Дзейнічаць, рухаць часткамі свайго цела.

Не ў. правай рукой.

4. перан., кім. Трымаць у сваёй уладзе, падпарадкоўваць сабе, кіраваць.

Адна думка ўладала ім.

|| наз. улада́нне, -я, н. (да 1 і 4 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

паро́ць¹, пару́, по́раш, по́ра; пары́; незак.

1. каго-што. Калоць, тыкаць чым-н. вострым.

П. кійком гразь.

2. што. Разбураць, спорваць.

П. гнёзды.

3. каго-што. Бадаць (разм.).

Каровы поруць адна адну.

4. каго-што. Колючы, тыкаючы чым-н., прымушаць вылезці адкуль-н.

П. трусоў з малінніку.

|| зак. распаро́ць, -пару́, -по́раш, -по́ра; -пары́; -по́раты (да 2 і 3 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

перава́жыць, -жу, -жыш, -жыць; -жаны; зак.

1. каго-што. Узважыць яшчэ раз.

П. груз перад здачай.

2. каго-што. Узважыць усё, многае або ўсіх, многіх.

П. усе мяшкі з мукой.

3. каго-што. Перасягнуць у вазе, перацягнуць.

Адна шаля вагаў пераважыла другую.

4. перан. Аказацца больш значным, важкім, перасіліць.

Дапытлівасць пераважыла страх.

|| незак. перава́жваць, -аю, -аеш, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

тра́сца, -ы, ж. (разм.).

1. Ліхаманка, малярыя.

2. перан. Ужыв. з адмоўным адценнем пры абазначэнні чаго-н. няпэўнага, невядомага і пад.

Якой трасцы яму трэба?

3. Ужыв. як лаянкавае слова.

Нічога ты там не знойдзеш.

Т.!

◊

Адна трасца (разм., незадав.) — усё роўна, без розніцы.

Трасца ў бок каму (разм., груб.) — пра пажаданне каму-н. чаго-н. дрэннага.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

◎ Пёнтра ’паверх’ (смарг., Сл. ПЗБ), пёптр ’тс’ (борай., Сцяшк. Сл.). З польск. piętro ’тс’ (Мацкевіч, там жа, 3. 514). Сюды ж пёптры ’некалькі адзежын, якія відаць адна з-пад другой’ (іўеў., Сцяшк. Сл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)