Verbum

анлайнавы слоўнік

freak

[fri:k]

1) дзіва́цтва n., вы́думка f., вы́брык -у m.; дзіва́к -а́ m., дзіва́чка f.

freak of nature — вы́брык прыро́ды

2) пачва́рнасьць f., пачва́рная, ненарма́льная істо́та; пачва́ра m. & f.; вы́радак -ка m.

3) капры́з -у m., няўры́мсьлівасьць f.

4) рапто́ўная зьме́на ве́тру

adj.

ве́льмі дзіўны́, дзіва́цкі, незвыча́йны

freak accident — дзіво́сны, незвыча́йны вы́падак

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

gale

[geɪl]

1) ве́льмі мо́цны ве́цер, шторм -у m., бу́ра f.

2) раска́т, вы́бух -у m.

gale of laughter — вы́бух сьме́ху

3) Poet. ве́трык -а m., зэфі́р -у m.

4) informal весяло́сьць f.; падня́ты настро́й, ра́дасная ўсхвалява́насьць

[geɪl]

n. Brit.

пэрыяды́чная пла́та рэ́нты, працэ́нтаў

III

[geɪl]

n. Bot.

васко́ўнік -а m. (куст, расьце́ на бало́це)

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

nasty

[ˈnæsti]

adj.

1) агі́дны, бру́дны (пра пако́й, рабо́ту)

2) мара́льна бру́дны, ні́зкі; непрысто́йны, паску́дны (пра сло́вы)

3) ве́льмі непрые́мны, благі́, ліхі; паску́дны (пра надво́р’е, хваро́бу)

nasty weather — благо́е надво́р’е

4) з дрэ́ннай, паску́днай нату́рай; зласьлі́вы; капры́зны; невыно́сны для і́ншых

Don’t be nasty — Не капры́зь, Ня будзь зло́сны

5) небясьпе́чны

a nasty accident — небясьпе́чны вы́падак

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

profound

[prəˈfaʊnd]

adj.

1) глыбо́кі

a profound sigh (sleep) — глыбо́кі ўзды́х (сон).

2) ве́льмі вялі́кі

profound despair — вялі́кая ро́спач

profound sympathy — найглыбе́йшыя спачува́ньні

3) глыбо́кі, му́дры

a profound thinker — глыбо́кі мысьля́р

4) ні́зкі

a profound bow — шчы́ры пакло́н

n., Poetic

1) глыб f.; мо́ра n.; акія́н -у m.

2) бязьме́рная бе́здань, прадо́ньне n.

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

Калабо́к ’малы хлябок’ (навагр., Жыв. сл.; Сцяшк.; в.-дзвін., Сл. паўн.-зах.; рас., Шатал.). Статус фіксацый слова ў першых дзвюх крыніцах няясны; параўн. меркаванне аўтара слоўніка: «магчыма, слова запазычана ў бежанстве з рускай ці ўкраінскай мовы ў час першай сусветнай вайны» (Жыв. сл., 23). Апошнія запісы з поўначы Беларусі можна разумець або як суаднесеныя з рус. колобок ’тс’ (паколькі гаворкі поўначы Беларусі роднасныя з рускімі), або як рус. запазычанне (на дыялектным узроўні). Рус. колобок (памянш. ад колоб) ведаюць на шырокай тэрыторыі, адносна ўкр. лексемы (прыводзіцца ў Грынчэнкі) можна сказаць, што статус яго не вельмі надзейны: слова сустракаецца ў казцы, параўн.: «Баба… витопила в печі, замісила яйцями борошно… спекла колобок» (Грынчэнка, 2, 270). Такім чынам, меркаваць аб усх.-слав. характары ўтварэння не даводзіцца. Рус. колоб этымалагічна вельмі няяснае ўтварэнне; з аднаго боку, праглядваюцца сувязі гэтага слова з утварэннямі ад колб‑ (параўн. коўб), якія называюць розныя акруглыя прадметы, абрубкі і да т. п., з другога — формы тыпу колабушек ’хлябок’, нельга не суаднесці з балабошкі ’пышкі і да т. п.’ Апрача таго. звяртае на сябе ўвагу незразумелы паралелізм коло‑ і кала‑, прычым не толькі на рус. тэрыторыі, дзе гэта можна было б вытлумачыць аканнем, але і ва ўкр. мове і ў паўн.-рус. окаючых гаворках (тут і назвы хлеба, і абрубкі дрэва, і посуд, і назвы геаграфічнага рэльефу, гл. больш падрабязна Талстой, Геогр., 231–232). Гл. яшчэ Фасмер, 2, 292, дзе агляд старых этымалогій рус. колоб.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Лапа́та, лопа́та ’драўляная ці металічная прылада з дзяржаннем і шырокім ніжнім канцом для капання зямлі, зграбання збожжа, саджэння хлеба ў печ, для расчысткі снегу’ (ТСБМ, Сл. паўн.-зах., Касп., Шат., Яруш., Бес., Бяльк., Сцяшк.), ’вертыкальная частка прасніцы, да якой прывязваецца кудзеля’ (Уладз.), ’прылада (дошчачка) для выраўноўвання саломы на страсе’ (Шушк.; паст., шальч., Сл. паўн.-зах.). Укр., рус. лопа́та, польск. łopata, палаб. lüpotǝ ’лапатка’, н.-луж. łopata, klěbowa łopata, в.-луж. łopata, hopata, opata ’хлебная лапата’, łopač ’лапата’, чэш. lopata, lopač, lopař, славац. lopata, славен. lopáta ’лапата’, ’вясло’, ’лапатка’, серб.-харв. ло̀пата, чак. lopȁta, макед. лопата, лопа́та, лупа́та, балг. лопата, ст.-слав. лопата ’лапата, шуфель’, ’вясло’. Прасл. lopata паводле марфалагічнай будовы ўяўляецца як адыменны (вельмі стары, першасны) прыметнік на ‑at‑ъ, ж. р. ‑at‑a (Мее, 291), утвораны ад лексемы lop‑ъ ’ліст’, роднаснай да літ. lãpas, лат. lapa ’ліст’ (гл. ла́па ₂). Семантыка лексемы lopata заключала ў сабе прыкмету з наяўнасцю знешняй рысы, а іменна формы ліста. Вельмі яскравым сведчаннем гэтага з’яўляецца дэфініцыя славен. lopáta ў SSKJ (2, 640): orodje s širokim listom in dolgim držajem… Роднаснымі для прасл. lopata з’яўляюцца літ. lópeta, lopetà ’лапата’, ’лемех’, ’лапатка’, лат. lâpsta, lāpusta ’лапата’, ’лапатка’, прус. lopto ’лапата’. Больш падрабязна гл. Бернекер, 732–733; Буга, Rinkt, 1, 312–313; Брукнер, 312; Траўтман, 149–150; Младэнаў, 279; Фрэнкель, 339–340; Мюленбах-Эндзелін, 2, 240; Фасмер, 2, 518–519; Слаўскі, 5, 193–196; Скок, 2, 318–319 і інш. Махэк₂ (339) рэканструюе прасл. форму як lapeta.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

jajko

jajk|o

н.

1. яйцо, яйка;

~o na miękko — яйка ўсмятку;

~o na twardo — яйка ўкрутую;

~o sadzone — яечня (з цэлым жаўтком); цалкавуха, цалкі;

~o święcone — велікоднае яйка;

2. біял. яйцаклетка;

obchodzić się z kim/czym jak z ~iem — абыходзіцца з кім/чым як са шкляным (вельмі беражліва)

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

няма́, безас. у знач. вык.

1. Не быць у наяўнасці, адсутнічаць, бракаваць. [Аўгінька:] — Віця! У нас нікога ў хаце няма... Бацька з маткай паехалі, а малыя недзе гуляюць... Зойдзем да нас... Добра? Зарэцкі. Рады ўсе, што сонца грэе, Што няма больш халадоў. Колас. // Не існуе, не бывае зусім. Нічога няма даражэй за Радзіму. Броўка.

2. У знач. няпоўнага сказа пры адмоўных адказах на пытанні. — Ці прыехала сястра? — Няма.

•••

Адбою няма ад каго — занадта многа, больш чым трэба каго‑н. [Казік:] — Ну і вырасла, ну і пахарашэла.. Ад кавалераў, мабыць, адбою няма? Грахоўскі.

Дзець няма куды гл. дзець.

Жывога месца няма — пра вельмі збітага чалавека.

Зладу няма з кім-чым — немагчыма справіцца з кім‑, чым‑н. [Антон Пятровіч:] — Унь, з адным сынам зладу няма, а тут — тысячы людзей, тысячы гектараў зямлі. Шашкоў.

Зносу няма чаму — добра носіцца, вельмі доўга не зношваецца (пра адзенне, абутак і пад.).

І блізка няма гл. блізка.

І думаць няма чаго гл. думаць.

І заваду (заводу) няма — пра поўную адсутнасць каго‑, чаго‑н. — У нас стук, грукат, гудкі, дык шпакоў тут і заваду няма. Пальчэўскі.

І следу няма — нічога няма, нічога не засталося.

Канца-меры няма — пра што‑н. неабмежаванае, чаму няма меры.

Канца (канца-краю) няма — тое, што і канца (канца-краю) не відаць (гл. відаць).

Ліку няма — вельмі многа, незлічонае мноства каго‑, чаго‑н.

Няма вока за кім-чым — пра адсутнасць догляду за кім‑, чым‑н.

Няма галавы — а) пра неразумнага, тупога чалавека; б) пра слабую, дрэнную памяць.

Няма доступу (прыступу) да каго — нельга падступіцца, звярнуцца да каго‑н.

Няма дурных (дурняў) (іран.) — а) выказванне нязгоды з кім‑н., адмаўленне рабіць, выконваць што‑н. — Няма дурных, — сказаў Віктар, прыскорваючы хаду. — Сам папаўся, сам і выкручвайся. Васілёнак; б) не ашукаеш, не спадзявайся.

Няма за душой чаго — пра поўную адсутнасць чаго‑н.

Няма за што рук (рукі) зацяць (зачапіць) гл. заняць.

Няма калі дыхнуць — тое, што і некалі дыхнуць (гл. некалі ¹).

Няма куды вачэй дзець гл. дзець.

Няма на што глядзець гл. глядзець.

Няма роду без выроду — нічога не бывае без непрыемнага выключэння.

Няма сэрца ў каго — пра адсутнасць спагады, літасці, спачування да каго‑н.

Няма таго, каб (з інф.) — пра адсутнасць прывычкі, жадання што‑н. рабіць; пра адсутнасць разумення таго, што трэба зрабіць. — От жа дзіцятка: няма таго, каб шанаваць, падтрымліваць бацьку, — таксама на бацьку кінуцца рад! Мележ.

Няма толку — а) бескарысна. А пасееш — няма толку, Што ж, зямля пустая! Колас; б) пра адсутнасць згоды, парадку, ладу.

Няма (і) у паміне — зусім няма, адсутнічае, не існуе. Карчмы няма ўжо і ў паміне, Нідзе і следу не відно. Гілевіч.

Няма чаго бога гнявіць гл. гнявіць.

Няма чаго богу грашыць гл. грашыць.

Няма чаго граху таіць гл. таіць.

Няма чаго казаць гл. казаць ¹.

Няма чаго на бога ківаць гл. ківаць.

Няма чаго рабіць гл. рабіць.

Няма чым крыць гл. крыць.

Рады няма — не хапае сілы, магчымасці справіцца з кім‑, чым‑н. І рукамі і нагамі пачала адбівацца [Петрачыха], чалавеку ледзь вачэй не павыдзірала. Рады няма з гэтай бабаю. Лобан.

Ратунку няма — пра вельмі моцную ступень праяўлення чаго‑н.

Слоў няма — бясспрэчна, канечне, няма падставы сумнявацца.

Сухога месца (рубца) няма на кім — усё прамокла, усё стала мокрым.

Ходу няма каму-чаму — а) пра адсутнасць магчымасці праявіць свае здольнасці ў якой‑н. галіне; б) пра адсутнасць попыту на што‑н., шырокага выкарыстання чаго‑н.

Цаны няма каму-чаму — вельмі дарагое, неацэннае.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

itself [ɪtˈself] pron.

1. (звыч. пра жывёл, прадметы, рэчы) сябе́; (таксама перадаецца зваротнымі дзеясловамі);

There’s no need for the team to feel proud of itself. Камандзе няма чаго ганарыцца.

2. сам; сама́; само́;

He is always politeness itself. Ён заўсёды сама ветлівасць;

by/in itself само́ па сабе́;

The door opened (all) by itself. Дзверы самі адчыніліся;

The question is not very important by itself. Пытанне само па сабе не вельмі важнае.

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

nine [naɪn] num., n. дзе́вяць; дзявя́цера; дзявя́тка;

nine hundred дзевяцьсо́т;

the nine of diamonds званко́вая дзявя́тка (у картах)

♦

nine times out of ten у бо́льшасці вы́падкаў, ама́ль заўсёды;

a nine days’ wonder зло́ба дня, кароткачасо́вая сенса́цыя;

be on cloud nine ≅ быць на сёмым/дзяся́тым не́бе (ад радасці, шчасця і да т.п.); быць на вышыні́ шча́сця; адчува́ць сябе́ бязме́рна шчаслі́вым;

dressed (up) to the nines infml ве́льмі (шыко́ўна) разадзе́ты; расфра́нчаны

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)