◊ zwei Flíegen mit éiner ~ schlágen* — ≅ адны́м уда́рам двух за́йцаў забі́ць
éine gróße ~ háben — мець до́ўгі язы́к, пахваля́цца
halt die ~! — груб. змо́ўкні!, загло́хні!
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Су́вязь ’узаемныя адносіны’, ’блізкасць’, ’зносіны, камунікацыя’ (ТСБМ), ’асацыяцыя’, ’канфедэрацыя’, ’саюз, федэрацыя’ (Ласт.), ’паштовае аддзяленне’ (Жд. 1), сувя́зак ’звязка апрацаванага льну’ (Сцяшк.). Укр. рэдкае су́вʼязь ’сувязь, згода’, рус.дыял.суя́зно ’суладна’, серб.-харв.су́вез ’умова аб сумесным ужыванні цяглавых жывёлін для сельскагаспадарчых работ’. Борысь (Prefiks., 100–101) узнаўляе прасл.дыял.усх.*sǫvęzь і паўдн.*sǫvezь як дэрываты ад *sъvęzati ’звязаць’, але заўважае, што гэта могуць быць незалежныя ўтварэнні, на што ўказвае вакалізм. Гл. таксама Трубачоў, Проспект, 81. Стварэнне слова для перадачы рус.сою́з прыпісваецца Ластоўскаму (Станкевіч, Язык, 617); слова ў далейшым ужыванні набыло сучаснае значэнне, для якога Ластоўскі выкарыстоўваў зьвязь, што этымалагічна адпавядае рус.связь (< *sъvezь). Пра штучны характар слова гл. Пацюпа (там жа, 1160).
1. Прыкладваючы што‑н. да чаго‑н., пакрыць з усіх бакоў. Абкласці печ кафляй. □ А галава кружылася. Здавалася, што ўсяго яго [Курта] абклалі мяккім цёплым пухам.Сабаленка.Кабана палажылі на дварэ, абклалі яго саломай, і бацька са здавальненнем запаліў запалку.Чарнышэвіч.// Загарнуць, абгарнуць. Абкласці кнігу газетай.// Пакрыць суцэльнай масай; зацягнуць. Чорныя хмары абклалі неба./безас. Пакрыць (язык, горла) белым налётам пры хваробе. Горла абклала.// Абшыць што‑н. чым‑н. Абкласці каўнер футрам.
2. Акружыць войскам; асадзіць. Абкласці горад.// Абкружыць звера на паляванні. Касцы адразу паўскак[в]алі, Драпежніка з усіх бакоў абклалі.Валасевіч.
3. Абавязаць да выплаты натурай або грашыма каго‑н. Абкласці падаткам. Абкласці пошлінай.
4.Разм.груб. Вылаяць непрыстойнымі словамі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
1.дакаго-чаго і без дап. Наблізіцца бягом. Ганчак паслухмяна падбег да гаспадара і, высунуўшы чырвоны язык, глядзеў разумнымі вачамі.Шамякін.Андрэй.. абняў слупок, упёрся нагамі ў зямлю і зрушыў яго. Падбеглі сяляне, выцягнулі яго і павалілі.Колас.
2. Забегчы пад што‑н. Падбегчы пад мост. Падбегчы пад арку.
3. Крыху прабегчы. Шэя трошкі падбег, узяўшыся за лейцы, потым ёмка ўскочыў на кончык восі і прысеў.. на аглабіне.Гартны.— Ну, падбяжы яшчэ! — І .. [бацька] ляснуў ляйчынаю па гладкім баку каня.Дамашэвіч.
4.Разм. Хуценька накіравацца куды‑н. Уладусь памыўся, прыадзеўся і чакаў свайго дружбака, каб разам падбегчы на суботнюю гулянку ў суседнюю вёску.Савіцкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паспрабава́ць, ‑бу́ю, ‑бу́еш, ‑бу́е; зак.
1.што, чаго і зінф. Тое, што і папрабаваць. Паспрабуйце на язык [соль], калі не верыце — прапанаваў шафёр. — Я не хлушу!Кулакоўскі.Шмат вёсак і гаспадароў абышоў Пракоп, але прыпынку ўсё не знаходзілася. Прыходзілася паспрабаваць і жабрацкага і батрацкага хлеба.Колас.[Толік] сеў у кабіну, каб паспрабаваць машыну самому, і завёў матор.Ракітны.Вечарам, прылёгшы на канапцы, Міця паспрабаваў чытаць.Навуменка.[Лях:] — Сёння і шчупак павінен браць. Можна будзе на жыўца паспрабаваць.Лобан.
2.заг.паспрабу́й(це). Разм. Ужываецца як пагроза або перасцярога. — Толькі паспрабуй даць згоду, тады і дадому не прыходзь! — папярэдзіла яна мужа.Паслядовіч.— Толькі рот паспрабуй раскрыць, не ўбачыш болей ты свету.Лынькоў.
•••
Паспрабаваць шчасця — пачаць якую‑н. справу з надзеяй на поспех.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
sharp1[ʃɑ:p]adj.
1. во́стры, востраканцо́вы, спіча́сты;
a sharp pencil до́бра заво́страны ало́вак
2. рэ́зкі, круты́;
a sharp wind прані́злівы ве́цер;
a sharp frost мо́цны маро́з
3.я́сны, выра́зны;
a sharp contrast рэ́зкі кантра́ст
4.е́дкі, пяку́чы, во́стры (пра пах, смак і да т.п.)
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
Zaum
m -(e)s, -Zäume
1) вуздэ́чка, абро́ць
2) тэх. то́рмаз
◊ j-m den ~ ánlegen — утаймава́ць, уціхамі́рыць каго́-н.
j-n im ~(e) hálten* — трыма́ць каго́-н. у цу́глях
séine Zúnge im ~(e) hálten* — трыма́ць язы́к за зуба́мі
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Audi multa, loquere pauca
Слухай многа, гавары мала.
Слушай много, говори мало.
бел. Больш слухай, менш гавары. Меней гавары ‒ болей ведаць будзеш. Слухаць ‒ добрай рады не шкодзіць.
рус. Меньше говори, да больше слушай. Держи уши пошире, а рот поуже. Умей сказать ‒ умей и смолчать. Слово ‒ серебро, молчание ‒ золото.
фр. Il faut une aiguille pour la bourse et deux pour la bouche (Нужна иголка для кошелька, а две ‒ для рта). Grande oreille, courte langue (Большое ухо, короткий язык).
англ. Be swift to hear, slow to speak (Будь скор на слух и нетороплив на речь).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
Amissum, quod nescitur non amittitur
Не ведаць аб страце ‒ значыць не губляць.
Не знать о потере ‒ значит не терять.
бел. Чаго вочы не бачуць, аб тым не плачуць.
рус. Чего не знаю, по тому не скучаю. Чего глаз не видит, того и язык не бредит.
фр. Qui rien ne sait de rien ne doute (Кто ничего не знает, ни в чём не сомневается).
англ. What the eye does not see the heart does not grieve over (Что не видит глаз, не расстраивает сердце).
нем. Was ich nicht weiß, macht mich nicht heiß (Чего я не знаю, то не делает меня горячим).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
Біць. Рус.бить, укр.би́ти, ст.-рус., ст.-слав.бити, польск.bić, чэш.bíti, балг.би́я, серб.-харв.би̏ти і г. д. Прасл.biti bii̯ǫ. Корань дыфтангічны *bhei̯‑. Параўн. грэч.φιτρός ’ствол дрэва, кол, калода’, ст.-в.-ням.bīhal ’сякера’ (ням.Beil), ірл.benim (*bnināmi) рэжу, б’ю і г. д.’ Бернекер, 117; Траўтман, 33; Фасмер, 1, 169; Слаўскі, 1, 31. Махэк₂ (54–55) рэканструюе biti bьjǫ. Ад слав.biti ўтворана шмат розных вытворных: bi‑dlo (параўн. бел.бі́ла ’спінка ложка; язык у звоне і г. д.’, бі́ліцы ’набіліцы’), bi‑čь ’біч’, bi‑tva ’бітва’; асабліва многа форм ад *bi‑t‑ (біта́; бітка ’падбітае яйцо; снапы, раскладзеныя на таку для малацьбы; ахапак сухога лёну; вялікая суконная хустка’ < ’бітая хустка’; біту́к ’коўдра, палавік’; біту́н ’задзірысты чалавек’ і г. д.).