1) дакумент на права правядзення даследчыкамі археал. разведак і раскопак. Выдаецца навук. ўстановамі. На Беларусі першы адкрыты ліст (грамату) атрымаў 14.12.1818 А.Чарноцкі (З.Я.Даленга-Хадакоўскі) за подпісам рэктара Віленскага ун-та. З 1992 наз.дазвол.
2) Дакумент, які выдаецца ведамствам замежных спраў або дыпламат. прадстаўніцтвам іншаземцу, што карыстаецца дыпламат. прывілеямі і імунітэтам або з’яўляецца госцем краіны. Адрасаваны мытнай і пагранічнай службе сваёй краіны з просьбай садзейнічаць уладальніку адкрытага ліста ў час яго пераезду праз граніцу. Асобы, якія маюць адкрыты ліст, як правіла, вызваляюцца ад мытнага дагляду.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
Ínland
n -(e)s
1) сваю́ краі́на (у адрозненне ад замежных краін)
im ~ — у ме́жах краі́ны
2) вайск. глыбо́кі тыл
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Nótstand
m -(e)s бяда́, бядо́тнае стано́вішча
nationáler ~ — бядо́тнае стано́вішча краі́ны
den ~ im Lánde verhängen — аб’яві́ць [уве́сці] надзвыча́йнае стано́вішча ў краі́не
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
border2[ˈbɔ:də]v.
1. межава́ць, быць на мяжы́, быць паблі́зу;
the countries bordering the Balticкраі́ны паблі́зу Балты́йскага мо́ра
2. (on/upon) быць блі́зкім, падо́бным;
This borders on truth. Гэта падобна на праўду.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
flower1[ˈflaʊə]n. кве́тка;
be in flower цвісці́, быць у кве́цені;
come into flower зацвіта́ць;
the flower of smth.fml ле́пшая ча́стка чаго́-н.;
the flower of the nation’s youth цвет мо́ладзі краі́ны
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
заме́жны, ‑ая, ‑ае.
1. Які знаходзіцца за мяжой; іншаземны, зарубежны. Замежныя дзяржавы.
2. Які адносіцца да іншай дзяржавы, краіны, належыць ім. Замежны капітал. Замежная мова. Замежная дэлегацыя.// Прывезены з-за мяжы; загранічны, імпартны. Замежны тавар.
3. Звязаны з паездкай за граніцу. Замежная камандзіроўка.
4. Які мае адносіны да вядзення знешняй палітыкі. Міністэрства замежных спраў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
рамані́стыка1, ‑і, ДМ ‑тыцы, ж., зб.
Сукупнасць твораў, напісаных у жанры рамана (пэўнага пісьменніка, краіны, перыяду і пад.). Дзесяць гадоў назад працай А. Адамовіча «Беларускі раман» быў пакладзены пачатак грунтоўнаму вывучэнню беларускай раманістыкі.«Полымя».
рамані́стыка2, ‑і, ДМ ‑стыцы, ж.
Сукупнасць навук, якія вывучаюць мовы і культуру раманскіх народаў; раманская філалогія.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Выр, вырь ’вырай, цёплыя краіны, куды адлятаюць птушкі на зіму’ (Яшк., бых., Рам., 8), вырь ’паварот’ (Нас.), выръ, виръ ’вір’ (Шн., Песні). Няясна. Магчыма, зваротнай дэрывацыяй ад вырай, вырья або ўкраінізаваная форма ад вір (гл.), якая потым была збліжана з вырай у семантычных адносінах. Але параўн. рус.цвяр.вырь, бырь ’вір’, выр ’месца хуткага цячэння вады, вір; яма, над якой утвараецца вір’, якія па фанетычных прычынах не могуць быць аб’яднаны з вір (Фасмер, 1, 370). Гл. яшчэ Безлай, ССл, 1976, 5, 65 і наст., дзе аб сувязі рус.вырь, вырий і славен.ir(ij) ’балота’, а таксама іншы славенскі матэрыял.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пераго́н ’участак чыгункі, шашы паміж дзвюма станцыямі’, ’малако, абястлушчанае на сепаратары’ (ТСБМ), параго́н ’тс’ (Сл. ПЗБ) — новыя словы, успрынятыя з рус. ці польск. моў, утвораныя паводле ўзору прасл.*per‑gonъ < *per‑ і gъnati > гнаць (гл.), параўн. пераго́н ’перавод пчол у іншы вулей’ (Нікан.), пераго́нка ’тс’ (Яруш.), укр.перегі́н ’доўгі шлях перапраўкі рэкрутаў з У краіны ў Расію’, рус.перего́н ’дарога, па якой гоняць скаціну’, польск.przegon, славац.priehon ’тс’, в.-луж.přehon ’прагон праз што-небудзь’, славен.pregòn ’праследаванне’, а таксама бел.перагон ’участак апрацаванай зямлі, пэўная адлегласць раллі’ (Касп.), перагонам ’перагонны дождж (з перапынкамі)’ (ЛА, 2).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ГЁТАЛАНД, Ёталанд (Götaland),
гістарычная назва паўд. часткі Швецыі (назва ад паўн.-герм. племя гаўтаў, ці гётаў, ётаў, якія ў старажытнасці насялялі в-аў Готланд). Займае 22% плошчы краіны, дзе жыве амаль 50% яе насельніцтва.