Verbum

по́сны, -ая, -ае.

1. гл. пост².

2. Без мяса і малака, не скаромны.

Посная вячэра.

3. Не тлусты.

Посная свініна.

4. перан. Хмуры, сумны (пра выраз твару, усмешку і пад.; разм., жарт.).

5. перан. Пра від, знешні выгляд: прытворна сціплы, ханжаскі (разм., жарт.).

Твар п., як на маленні.

|| наз. по́снасць, -і, ж. (да 2 і 5 знач.).

дбаць, дба́ю, дба́еш, дба́е; незак., пра каго-што, аб кім-чым і без дап.

Праяўляць клопаты аб кім-, чым-н., турбавацца пра каго-, што-н.

Аб ім дбалі чужыя людзі.

Д. пра парадак у гаспадарцы.

Хто дбае, той і мае (з нар.).

◊

І не дбае — не звяртае ўвагі.

|| зак. падба́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. дба́нне, -я, н.

му́ляць, -яю, -яеш, -яе; незак.

1. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Прычыняць боль, ціснуць, націраць.

Каменьчыкі ў чаравіках муляюць ногі.

2. перан., каму-чаму і без дап. Турбаваць, непакоіць, трывожыць.

Яму часта муляе якая-н. ідэя.

◊

Муляць вочы каму (разм.) — назаляць каму-н. пастаяннай прысутнасцю.

|| зак. наму́ляць, -яю, -яеш, -яе; -яны (да 1 знач.).

набо́р, -у, м.

1. гл. набраць.

2. Сукупнасць прадметаў аднолькавага прызначэння.

Н. інструментаў.

3. Група вучняў, студэнтаў і пад. аднаго года паступлення.

4. Друкарскія літары, што перадаюць які-н. тэкст.

Рассыпаць н.

5. Аздабленне з металічных прадметаў на вупражы (спец.).

◊

Набор слоў — спалучэнне слоў без усякага сэнсу; бяссэнсіца.

|| прым. набо́рны, -ая, -ае (да 4 і 5 знач.).

Н. цэх.

аста́так, -тку, мн. -ткі, -ткаў, м.

1. Частка чаго-н., якая засталася нявыкарыстаная; рэшта.

А. матэрыі.

Астаткі абеду.

2. мн. Тое, што яшчэ збераглося, уцалела.

Расло некалькі бяроз — астаткі даўнейшых прысад.

3. мн. Адходы якога-н. вытворчага працэсу.

Нафтавыя астаткі.

4. Апошняя частка, астача чаго-н.

А. адпачынку.

А. жыцця.

◊

Да (без) астатку — поўнасцю, цалкам.

|| прым. аста́ткавы, -ая, -ае.

рыво́к, рыўка́, мн. рыўкі́, рыўко́ў, м.

1. Рэзкі, парывісты рух рукамі або целам.

Ускочыць на каня спрытным рыўком.

2. У цяжкай атлетыцы: пад’ём цяжару над галавой на выцягнутых руках адным бесперапынным рухам.

Вынікі ў рыўку.

3. перан. Рэзкае ўзмацненне, якое парушае агульны рытм работы.

Праца без рыўкоў.

|| прым. рыўко́вы, -ая, -ае (да 1 і 2 знач.; спец.).

серадня́к, -а́, мн. -і́, -о́ў, м.

1. гіст. Селянін-аднаасобнік, які меў зямельны ўчастак, апрацоўваў яго ўласнымі сіламі без наёмнай працы і па сваім маёмасным становішчы знаходзіўся паміж бедняком і кулаком.

2. Чалавек сярэдніх здольнасцей, які нічым асаблівым не вылучаецца.

|| ж. серадня́чка, -і, ДМ -чцы, мн. -і, -чак (да 1 знач.).

|| прым. серадня́цкі, -ая, -ае (да 1 знач.).

сёрбаць, -аю, -аеш, -ае; незак., што і без дап.

1. Есці вадкую страву або піць, прысмоктваючы.

С. зацірку.

2. Піць невялікімі глыткамі час ад часу.

Гаворачы, госць з апетытам сёрбаў кампот.

|| зак. вы́сербаць, -аю, -аеш, -ае; -аны.

|| аднакр. сербану́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́ і сёрбнуць, -ну, -неш, -не; -ні (разм.).

|| наз. сёрбанне, -я, н.

замару́дзіць, -у́джу, -у́дзіш, -у́дзіць; -у́джаны; зак.

1. што. Зрабіць больш павольным, марудным.

З. крок.

2. што. Маруднымі дзеяннямі затрымаць што-н., з’яўленне чаго-н.

Надта з. выкананне пастановы.

3. без дап., з інф. або з чым. Затрымацца, прыпазніцца.

Знаёмы не замарудзіў прынесці кнігу.

З. з адказам на пісьмо.

|| незак. замару́джваць, -аю, -аеш, -ае (да 1 і 2 знач.).

праспа́ць, -плю́, -пі́ш, -пі́ць; -пі́м, -піце́, -пя́ць; -пі́; зак.

1. Прабыць які-н. час у стане сну.

П. аж да поўдня.

2. што і без дап. Прачнуцца пазней, чым трэба.

Праспаў і спазніўся на лекцыю.

3. каго-што. Знаходзячыся ў стане сну, не заўважыць, прапусціць.

П. станцыю.

|| незак. прасыпа́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е (да 2 і 3 знач.).