шэ́ры, -ая, -ае.
1. Колер, які атрымаўся ад змяшэння чорнага і белага, колер попелу.
Ш. матэрыял.
Шэрыя вочы.
Шэрае неба.
Ш. кот.
Ш. твар (бледны, з зямлістым адценнем).
2. перан. Пасрэдны, знешне і ўнутрана не цікавы.
Шэрае існаванне.
Ш. раман.
3. перан. Малакультурны, неадукаваны (разм.).
Ш. чалавек.
4. перан. Пра надвор’е: хмурны.
Шэрае надвор’е.
Шэрая раніца.
|| памянш. шэ́ранькі, -ая, -ае.
|| наз. шэ́расць, -і, ж. (да 2 і 3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
strong
[strɔŋ]
adj.
1) ду́жы, мо́цны
a strong wind — мо́цны ве́цер
a strong man — ду́жы чалаве́к
2) магу́тны
a strong nation — мо́цны наро́д
3) цьвёрды
a strong will — цьвёрдая во́ля
4) ко́лькасьцю
We were 100 strong — Нас было́ 100 чалаве́к
5) мо́цнадзе́йны
a strong poison — мо́цнадзе́йная атру́та
6) мо́цны, канцэнтрава́ны
a strong tea — мо́цная гарба́та
a strong drink — мо́цны алькаго́льны напо́й
7) во́стры (пах, прыпра́ва)
•
- get stronger
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
genius
[ˈdʒi:niəs]
n., pl. geniuses
1) ге́ній -я m., генія́льнасьць f.
a man of genius — генія́льны чалаве́к
2) генія́льны чалаве́к, ге́ній -я m.
3) вялі́кая здо́льнасьць, таленаві́тасьць, генія́льнасьць f.
to have a genius for acting — мець здо́льнасьць да акто́рства
4) асаблі́вы хара́ктар або́ дух (асо́бы, на́цыі, ча́су, мо́вы)
5) до́бры (злы)
6) (pl. genii) дух -а m., до́бры дух або́ злы́, які́я ўплыва́юць на жыцьцё чалаве́ка
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Лалэ́й (абразл.) ’чалавек з вельмі тоўстымі губамі’ (лаг., Жд. 2). Утворана ад ⁺лалы (параўн. рус. пск., наўг. лалы ’ніжняя сківіца’, цвяр. лылы́ ’сківіца’) і суф. ‑эй, як і лупсей, губрэй ’губаты’ (Сцяцко, Афікс. наз., 151). Гл. таксама халалэ́й.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ла́нтрух ’чалавек, які любіць паспаць’ (полац., Нар. лекс.), міёр. ла́нтр́уга ’вялікі гультай’ (З нар. сл.) — у выніку кантамінацыі з ла́нту́х (гл.), ’тоўсты, непаваротлівы, гультай’ (КЭС, лаг.; паст., віл., шчуч., навагр., Нар. сл., З нар. сл.) і латруга (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Вінаход ’чалавек, які вельмі шпарка ходзіць, бегае, лятун’ (міёр., З нар. сл.). Укр. винохід ’інаходзец’, рус. виноходец, виноходь, виноход ’тс’, польск. inochód, чэш. jinochod, mimochod, славац. mimochod ’тс’. Бел. лексема з’яўляецца пераносам ад ’конь-інаходзец’. Пачатковае в‑ прыстаўное.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Апу́дзіла ’пудзіла’ (Янк. I). Сюды ж апу́дала ’чалавек неахайнага выгляду, сонны, непаваротлівы’ (Куч.), а таксама опу́дына ’шырокае не па памеры адзенне’ (Клім.). Укр. опудало ’пудзіла’. Утвораны ад дзеяслова пудзіць (гл.), як і пудзіла з пратэтычным ці прэфіксальным а‑.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ачалаве́чыць ’ажаніць’ (Яўс.), ачалавечыцца ’ажаніцца, стаць мужам’ (Нас.), очоловічыты (палес., Цыхун, вусн. паведамл.). Гэта беларускае слова разам з чэш. мар. očlověčit, славац. učlověčiť з’яўляецца семантычнай інавацыяй, звязанай з арэалам чалавек ’муж’, цэнтр якога знаходзіцца на беларуска-ўкраінскай тэрыторыі.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
зблі́зку, прысл.
З блізкай, на блізкай адлегласці; блізка. Разгледзеўшы панну Марыну зблізку, Лабановіч знайшоў, што такой слаўнай дзяўчыны ён яшчэ ні разу не бачыў. Колас. // З блізкай мясцовасці. Чалавек ішоў, відаць, не зусім зблізку і вельмі спяшаўся. Кулакоўскі. Родам .. [Вялічка] быў не тутэйшы, хоць зблізку, але з мясцовасці крыху іншай, як тут. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
закава́ны і зако́ваны, ‑ая, ‑ае.
1. Дзеепрым. зал. пр. ад закаваць.
2. у знач. прым. Абабіты, акуты металам. Цяпер па закаванаму акну бачыў: спадзяецца не было на што. Кандрусевіч.
3. у знач. наз. закава́ны, ‑ага, м. Пакароны народ, зняволены чалавек. Ходзіць май па свеце, Сонцамі ірдзіцца, Закаваных, спячых Кліча ўстаць, збудзіцца. Купала.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)