знябы́цца, ‑будуся, ‑будзешся, ‑будзецца; зак.
Разм. Змарыцца, змучыцца. Ян зусім знябыўся, ледзьве ходзіць. Чарнышэвіч. [Быстроў] стрымана, з насмешачкай, расказаў, як гадоў пяць назад, палюючы ў тайзе, так знябыўся, што зваліўся ў снег і ледзь не замёрз. Мележ.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пазако́пваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго-што.
1. Паклаўшы ў якое‑н. паглыбленне, засыпаць зверху — пра ўсё, многае або ўсіх, многіх. [Цётка Хіма:] — Мы ведаем, як.. [хлеб] ухаваць, — у снег пазакопваем. Сабаленка.
2. Засыпаць, зараўнаваць усё, многае. Пазакопваць ямы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пахаладне́ць, ‑ее; зак.
Стаць халодным, халаднейшым. Падзьмуў халодны вецер; у Сырніцы стала свежа, здалося, што і пад нагамі пахаладнела вада. Пташнікаў. // безас. Зрабіцца халадней. [Сіўцоў:] — Глядзі ты, неба ў хмарах, пахаладнела, як бы снег не пайшоў... Краўчанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ubijać
незак.
1. утрамбоўваць, утоптваць;
ubijać śnieg — утоптваць снег;
2. узбіваць;
ubijać jaja — узбіваць яйкі;
3. забіваць;
гл. ubić
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
ды
1. союз соед. да, и;
дзень ды ноч — день да (и) ночь;
яны́ ішлі́ ўсё дале́й ды дале́й — они́ шли всё да́льше и да́льше;
2. союз присоед. да;
пайшо́ў снег, ды які́ яшчэ́ снег — пошёл снег, да како́й ещё снег;
3. союз противит. да, но; (после придаточного уступительного — ещё) а;
хо́ча, ды не мо́жа — хо́чет, да (но) не мо́жет;
хоць ён і разу́мны, ды я яго́ не люблю́ — хоть он и умён, а (но) я его́ не люблю́;
4. частица усил. да;
ды вы не бо́йцеся — да вы не бо́йтесь;
ды зрабі́це ж вы гэ́та! — да сде́лайте же вы э́то!;
◊ ды і то́лькі — да и то́лько
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
БО́НДАРАЎ Юрый Васілевіч
(н. 15.3.1924, г. Орск Арэнбургскай вобл.),
рускі пісьменнік. Герой Сац. Працы (1984). Скончыў Літ. ін-т імя М.Горкага ў Маскве (1951). Першы зб. апавяданняў «На вялікай рацэ» (1953). У аповесцях «Батальёны просяць агню» (1957), «Апошнія залпы» (1959), раманах «Двое» (1964), «Гарачы снег» (1969) — будні, гераізм салдатаў, афіцэраў, генералаў у гады Вял. Айч. вайны, вытокі нар. подзвігу ў барацьбе з фашызмам. Напружаны драматызм, паглыблены псіхалагізм, вернасць жыццёвай праўдзе — асн. якасці стылю пісьменніка. Мастацка-філас. асэнсаванне еднасці чалавека са сваёй эпохай, непарыўная сувязь яго з часам і гісторыяй, з лёсам сваёй Радзімы і планеты, тэма адказнасці за гэты лёс у раманах «Цішыня» (1962), «Бераг» (1975; Дзярж. прэмія СССР 1977); «Выбар» (1980; Дзярж. прэмія СССР 1983), «Гульня» (1985). Аўтар аповесці «Сваякі» (1969), цыкла мініяцюр «Імгненні» (1977—82), кнігі літ. нататкаў «Пошук ісціны» (1976) і інш. Працуе для тэатра і кіно (фільмы «Апошнія залпы», «Цішыня», «Гарачы снег», «Бераг», кінаэпапея «Вызваленне»). Ленінская прэмія 1972.
Тв.:
Собр. соч. Т. 1—6. М., 1984—86.
Літ.:
Коробов В.И. Юрий Бондарев. М., 1984.
т. 3, с. 213
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
Тру́нкаць ‘паволі ісці’ (Сцяшк. МГ). Параўн. рус. дыял. труни́ть ‘ісці, трусіць’, тру́нка ‘трусца’, серб. тру́ни ‘мяце, сыпле (пра снег)’, фактычна ‘трусіцца’, што дазваляе Варбат (Исслед., 558) рэканструяваць прасл. *trúniti ‘брудзіць, церушыць’. Беларускі дзеяслоў мае, хутчэй за ўсё, імітатыўны характар, пра што сведчыць словаўтварэнне з суф. ‑к‑, характэрнае для гукапераймальных дзеясловаў.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ко́лкі 1, ‑ая, ‑ае.
1. Які пры дотыку наносіць укол; калючы. Шарпае пад лёгкімі лапцікамі колкае і яшчэ поўнае соку іржышча. Гарэцкі. // перан. Які выклікае адчуванне, падобнае на адчуванне ўколу (пра вецер, снег, мароз, дождж і пад.). Часам падзьме вецер, і сухі колкі снег, як шрот, непрыемна б’е ў твар. Лупсякоў. Ударыў колкі і густы, Нібы іголкі, дождж. Броўка.
2. перан. З’едлівы, злосны. Раптам успомніліся.. колкія і пякучыя словы, якімі [цётка] не раз надзяляла Васіля. Кулакоўскі.
ко́лкі 2, ‑ая, ‑ае.
Які лёгка колецца. Колкія дровы. Колкі цукар.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
абтапта́ць, ‑тапчу, ‑топчаш, ‑топча; зак., што.
Абмяць нагамі, утаптаць што‑н. вакол чаго‑н. Абтаптаць сена на возе. □ Тата дастаў з кішэні брусочак падвастрыць сякеру, а мне загадаў абтаптаць каля сасны снег, каб лепей было падсякаць. Пальчэўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
нягну́ткі, ‑ая, ‑ае.
Які не можа згінацца, гнуцца. На кароткіх прывалах [салдаты] падалі ў снег, скручвалі нягнуткімі пальцамі цыгаркі. Марціновіч. Нават дзядзька Каленік з маўклівым Фрэдам знялі чорныя, нягнуткія, быццам бляшаныя, фартухі і дапамагалі збіраць сцены дома. Даніленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)