сцішэ́ць, -э́ю, -э́еш, -э́е; зак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Пра гукі, шумы: перастаць чуцца, стаць нячутным.
Рыканне кароў сцішэла.
У лесе сцішэла (безас.).
2. Супакоіцца, перастаць перажываць, хвалявацца і пад.
Вярнуўся сын, і маці сцішэла.
3. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Пра з’явы прыроды: паменшыцца ў сіле, аслабець.
Снег сцішэў.
Мора сцішэла (супакоілася).
4. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Крыху ўціхнуць, перастаць балець.
Боль зубоў сцішэў.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
глыбо́кі в разн. знач. глубо́кий;
~кая рака́ — глубо́кая река́;
г. снег — глубо́кий снег;
~кае дыха́нне — глубо́кое дыха́ние;
г. го́лас — глубо́кий го́лос;
г. тыл — глубо́кий тыл;
~кія ве́ды — глубо́кие зна́ния;
~кае маўча́нне — глубо́кое молча́ние;
~кае го́ра — глубо́кое го́ре;
◊ ~кая старажы́тнасць — седа́я старина́;
г. сэнс — глубо́кий смысл;
г. пакло́н — глубо́кий покло́н;
~кая ста́расць — глубо́кая ста́рость
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
зажо́ра, ‑ы, ж. і зажо́р, ‑у, м.
1. Падснежная вада ў ямках і калдобінах на дарозе пры раставанні снегу. Няма дарог. У кожным рове Зажора, пухлы снег, вада. Колас.
2. Затор лёду ў русле ракі ў час ледаходу.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
бесталко́вы, ‑ая, ‑ае.
1. Някемлівы, няцямлівы, неразумны. Бесталковы гаспадар.
2. Бязладны, хаатычны; бяссэнсны. А думкі, бесталковыя, дзікія думкі заварушыліся ў ім [у Васілю] скора-скора, як снег. Колас. [Дубовік] ішоў дадому з такім адчуваннем, нібы толькі закончыў нейкую бесталковую беганіну. Чарнышэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зярні́сты, ‑ая, ‑ае.
1. Які змяшчае многа зерня, з буйным зернем. Зярністы колас. Зярністае жыта.
2. Які складаецца з зернепадобных часцінак. Зярністы снег. Зярністы граніт. □ На дне пясочак жоўты, чысты, Вадою згладжаны, зярністы. Колас.
•••
Зярністая ікра гл. ікра.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пазамята́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго-што.
1. Змесці, сабраць у адно месца ўсё, многае. Пазамятаць смецце ў кут.
2. Занесці, засыпаць (снегам, пяском і пад.) усё, многае. Пазамятаў снег усе ранейшыя сцежкі, што былі на дварэ. Галавач.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
першазі́мак, ‑мку, м.
Першая зімовая санная дарога. Здаецца, яшчэ тыдзень-другі — і на змену дажджу пасыплецца снег, ляжа на зямлю мяккім пухам, і заскрыпяць па белым некранутым першазімку вясёлыя сані. Ігнаценка. Першазімак — першы след Уецца белым поясам. Рудкоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
уе́зджаны, ‑ая, ‑ае.
1. Дзеепрым. зал. пр. ад уездзіць.
2. у знач. прым. Утрамбаваны, убіты яздой, гладкі, ад доўгай язды. Уезджаны снег. Уезджаная дарога. □ Андрэй ступаў зморана, цяжка. Ногі шукалі дарогі, узбіваліся на ўезджаны грунт, гублялі яго. Пташнікаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
церусі́цца, цярусіцца; незак.
Разм. Тое, што і церушыцца. Ціхі іней цярусіцца з белых бяроз. Куляшоў. Тытунь, нібы знарок, церусіцца ў непаслухмяных пальцах. Мележ. На галінах асядалі, разбураліся зоркі сняжынак, і на дол павольна церусіўся снег, рэдкі, лёгкі. Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
цма́каць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.
Прыцмокваць губамі, языком і пад., выказваючы захапленне або расчараванне. — Ну ж і стрэльбу здабыў ты сабе, Мартын! — цмакаў дзед Талаш, разглядаючы дзівосную стрэльбу. Колас. І сёння яшчэ некаторыя цмакаюць, шкадуючы леташні снег. Брыль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)