ла́ўка¹, -і, ДМ ла́ўцы, мн. -і, ла́вак, ж.
1. Прыстасаванне для сядзення на некалькі чалавек у выглядзе дошкі (або дошак, збітых разам, часцей без спінкі) на слупках або на ножках у парку, на вуліцы і пад.
2. Невялікая лава (у 1 знач.) у памяшканні.
Ляжаць пад лаўкай.
3. Прыстасаванне ў вагоне для сядзення або ляжання пасажыраў.
На ніжняй лаўцы.
4. Школьная парта (разм.).
Сядзець на апошняй лаўцы.
|| памянш. ла́вачка, -і, ДМ -чцы, мн. -і, -чак, ж. (да 1 знач.).
|| прым. ла́вачны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
падва́жнік, -а, мн. -і, -аў, м.
1. Прыстасаванне ў паравых і інш. машынах у выглядзе стрыжня для рэгуліроўкі сілы або хуткасці руху чаго-н., рычаг.
2. Тоўстая жэрдка, пры дапамозе якой прыпадымаюць цяжары; вагар.
|| прым. падва́жнікавы, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
мех², ме́ха, мн. мяхі́ і мяхо́ў, м.
1. Прыстасаванне са скуры для нагнятання паветра ў горан у кавальскай справе, а таксама для прывядзення ў дзеянне некаторых музычных інструментаў.
2. У фатаграфіі: святлонепранікальная частка фатаграфічнай камеры, падобная на гармонік.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
све́тач, -а, мн. -ы, -аў, м.
1. Прыстасаванне для асвятлення хаты з дапамогай лучыны або смалістых корчыкаў; дзед² (уст.).
Запаліць с.
2. перан. Пра таго, хто нясе з сабой ісціну, асвету, свабоду, культуру, праўду.
Францыск Скарына — наш с.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
адапта́цыя
(лац. adaptatio = прыстасаванне)
1) прыстасаванне арганізма, органаў пачуццяў да змен у навакольным асяроддзі, напр. прызвычаенне вачэй да цемнаты;
2) спрашчэнне тэксту, часцей за ўсё іншамоўнага, для малападрыхтаваных чытачоў.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
◎ Ла́зы ’лесвіца, прыстасаванне для лазання (пад’ёму) на дрэва, каб глядзець пчол’ (Сцяшк., Інстр. I, Мат. Гом.), магчыма, рус. лазы ’прыстасаванне на дрэве для падпільноўвання мядзведзя’ — pluralia tantum ад лаз (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
кран 1, ‑а, м.
1. Прыстасаванне ў рэзервуарах для выпускання з іх вадкасцей або газаў у форме трубкі і вертыкальна ўстаўленай у яе металічнай рухомай пробкі з адтулінай. Водаправодны кран.
2. Прыстасаванне асобай канструкцыі для перакрыцця трубаправода.
[Гал. kraan.]
кран 2, ‑а, м.
Механізм для захопу, пад’ёму і перамяшчэння грузаў. Пад’ёмны кран. Вежавы кран. Маставы кран.
[Ням. Kran.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
стабіліза́тар, ‑а, м.
1. Прыстасаванне або прыбор для надання целу ўстойлівасці ў час руху. Стабілізатар самалёта. □ Чацвёртай [міне] — нямецкая разрыўная куля папала ў стабілізатар. Карпюк. З зямлі вытыркаўся зялёны пагнуты стабілізатар [бомбы]. Асіпенка.
2. Прыстасаванне для падтрымання пастаянства якой‑н. велічыні. Стабілізатар напружання.
3. Рэчыва, якое затрымлівае працэс змянення якога‑н. іншага рэчыва, саставу. Стабілізатар калоідаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
іскрагасі́льнік, ‑а, м.
Прыстасаванне ў дымавых трубах паравозаў, лакамабіляў і ў вагранках, на выхлапных трубах трактароў і камбайнаў, якое перашкаджае вылятанню іскраў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
мадыфіка́тар, ‑а і ‑у, м.
Спец.
1. ‑а. Прыстасаванне, якое мяняе работу, дзеянне машыны.
2. ‑у. Рэчыва, якое садзейнічае змяненню структуры металу.
[Ад лац. modificare — відазмяняць, мяняць форму.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)