не́тры, -аў.

1. Тое, што знаходзіцца, змяшчаецца пад зямной паверхняй.

У нетрах зямлі.

Распрацоўка нетраў.

2. перан. Унутраная прастора, глыбінныя часткі краіны, раёна і пад.

Н.

Палесся.

3. Непраходныя, глухія мясціны.

Лясныя н.

4. перан. Унутраная, глыбінная частка чаго-н.

Н. памяці.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

пераце́рці, ператру́, ператрэ́ш, ператрэ́; ператро́м, ператраце́, ператру́ць; -цёр, -це́рла; ператры́; -цёрты; зак., што.

1. Трэннем раздзяліць на часткі.

Кола перацерла вяроўку.

2. Тручы, ператварыць у іншы від, стан.

П. тытунь на парашок.

3. Выцерці ўсё, многае.

П. пасуду.

|| незак. пераціра́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ма́ўры, -аў, адз. маўр, -а, м.

1. Назва карэннага насельніцтва Маўрытаніі.

2. Назва мусульманскага насельніцтва Пірэнейскага паўвострава і заходняй часткі Паўночнай Афрыкі ў сярэдневяковай Еўропе (уст.).

|| ж. маўрыта́нка, -і, ДМ -нцы, мн. -і, -нак.

|| прым. ма́ўрскі, -ая, -ае і маўрыта́нскі, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

кляпа́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е і кляплю́, кле́плеш, кле́пле; кляпа́ны; незак., што.

1. Злучаць часткі чаго-н. пры дапамозе заклёпак.

2. Ударамі малатка вастрыць лязо касы.

|| наз. кляпа́нне, -я, н. (да 2 знач.) і клёпка, -і, ДМ -пцы, ж. (да 1 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

банда́ж, -а́, мн. -ы́, -о́ў, м. (спец.).

1. Спецыяльны пругкі пояс для падтрымання асобных частак цела ў патрэбным становішчы.

2. Металічны вобад, які надзяваецца на часткі машын, на колы вагонаў, каб забяспечыць іх устойлівасць і засцерагчы ад зносу.

|| прым. банда́жны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

разгалінава́ць, -ну́ю, -ну́еш, -ну́е; -ну́й; -нава́ны; зак., што.

1. Раздзяліць на некалькі частак, ліній, якія ідуць ад аднаго пункта ў розныя бакі.

Р. чыгуначны пуць.

2. Раздзяліць на часткі, аддзелы, аддзяленні і пад.

|| незак. разгаліно́ўваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. разгалінава́нне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

разлама́ць, -ламлю́, -ло́міш, -ло́міць; -ламі́; -лама́ны; зак., што.

1. Ламаючы, падзяліць на часткі, на кавалкі.

Р. крэсла.

2. Разбурыць, разваліць.

Р. дзверы.

|| незак. разло́мліваць, -аю, -аеш, -ае і разло́мваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. разло́м, -у, м., разло́мліванне, -я, н. і разло́мванне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

usschlachten

vt разбіра́ць, трыбушы́ць (тушу)

ein ltes uto ~ — разм. разабра́ць стару́ю машы́ну на запасны́я ча́сткі

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

Разлуча́ць ’падзяляць на часткі’ (лід., Сл. ПЗБ), разлуча́цца ’падзяляцца на часткі’, ’адслойвацца (пра малако)’ (астрав., лаг., Сл. ПЗБ). Да лучы́ць1 (гл.), параўн. ст.-слав. разлѫчити ’аддзяліць’ і пад. (< *orz‑lǫčiti, аб семантычным развіцці *lǫčiti ад ’разлучаць’ да ’злучаць’ гл. ЭССЯ, 16, 132–133).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Раскрыжава́ць, раскрыжо́ўваць ’распілаваць хлыст на часткі патрэбнай даўжыні’ (навагр., Нар. лекс.; Мат. Гом.). Да *крыжава́ць ’рэзаць, пілаваць’ < *križati, параўн. рус. дыял. крыжева́ть ’рубаць на часткі дрэва’, серб.-харв. кри́жати ’рэзаць, разразаць (на кавалкі)’, выводзіцца ад *(s)križ‑ < і.-е. skrei‑ ’рэзаць’ (ЭССЯ, 12, 178).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)