Bútterbrot

n -(e)s, -bröte хлеб з ма́слам

für ein ~ — за бясцэ́нак, за бе́сцань

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)

Карава́й ’рытуальны вясельны хлеб’, укр. коровай ’тс’, рус. коровай ’тс’, балг. кравай ’тс’, серб.-харв. кра̀ва̑ј ’тс’, славен. kravâj ’тс’ (заходнеславянскія паралелі адсутнічаюць). Аб фальклорных даных гл. Іванаў-Тапароў, Иссл., 243 і наст. Традыцыйна каравай разглядаецца як «бык-жаніх» («каравай — карова»), каравай — варапай ’выкрадальнік нявесты’ ў адпаведнасці з абрадам «умыкання». Словаўтваральная мадэль выкарыстоўвае фармант ‑ějь/‑(j)ajь (Ваян, Gram. comp. IV, 532; SP, 1, 88). Параўн. літ. vasarà ’лета’, vasarójis ’яравы хлеб’ (Трубачоў, Эт. сл., 11, 115).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

расшы́ты, ‑ая, ‑ае.

1. Дзеепрым. зал. пр. ад расшыць.

2. Упрыгожаны вышыўкай, узорным шыццём. Расшыты кажух. Расшытая сарочка. □ Дзяўчаты ў беларускіх нацыянальных касцюмах на расшытым ручніку паднеслі гасцям хлеб-соль. «ЛіМ».

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

спы́тваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак., што.

Разм. Спрабаваць на смак; каштаваць. Пірагом запах хлеб — хто яго спытваў калі, той пірог. Лобан. // Есці. — Я даўно сала не спытваў, — сказаў тужліва Міхалючок. Чорны.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

◎ По́мачка ’мачанка’ (Сцяшк. Сл.), ’вада для змочвання пальцаў праллі’ (Варл.). Рус. пом ачка ’соус’, помаку́шка ’рэдкая страва з канопляў, у якую макал і хлеб’. Да па‑ і макацъ (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

чэрствы, ✂.

  1. Засохлы, цвёрды, сухі, нясвежы.

    • Ч. хлеб.
    • Чэрствая булка.

  2. перан. Нячулы, бяздушны.

    • Ч. чалавек.
    • Чэрствая душа.

|| наз. чэрствасць, ✂.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

мякіна, ✂, ж.

Адходы, якія застаюцца пасля абмалоту і ачысткі зерневых, бабовых культур і лёну.

|| прым. мякінны, ✂.

  • М. хлеб.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

нішчымны, ✂.

  1. Не прыпраўлены скаромным, без скаромнага; посны.

    • Нішчымная капуста.

  2. Без нічога, без якіх-н. дабавак; пусты.

    • Есці н. хлеб.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

жы́тні, ‑яя, ‑яе.

1. Які мае адносіны да жыта. Жытняе поле. □ Агнём вясёлак ззяюць росы У моры жытніх каласоў. Колас.

2. Прыгатаваны з жыта або прадуктаў яго апрацоўкі. Жытняя мука. Жытні хлеб.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

гарэ́лы, ‑ая, ‑ае.

Абпалены, папсаваны агнём. Гарэлы хлеб. Гарэлае палена. □ Грушу-бэру старанна Ад гарэлай кары Абчышчае стары. Броўка. / у знач. наз. гарэ́лае, ‑ага, н. [Зорын] убачыў вялікае зарыва, адчуў пах гарэлага. Гурскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)