БАЙДА́К,
пласкадоннае драўлянае грузавое судна з 2-схільным дахам і мачтай. Бытаваў на Беларусі ў 16—19 ст. Даўж. 25—53 м, шыр. 4—10 м, грузападымальнасць 80—250 т. Па канструкцыі самае вузкае, адносна сваёй даўжыні, і непаваротлівае судна. На байдаках хадзілі ўверх і ўніз па цячэнні ракі пад ветразем у басейнах Дняпра і Прыпяці. З сярэдзіны 19 ст. выцеснены больш зручнай берлінай.
т. 2, с. 223
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
БОРТ
(ням. Bord),
1) сукупнасць элементаў набору (бэлек, ліставых канструкцый і інш.) і абшыўкі судна, якія складаюць бакавыя сценкі корпуса.
2) У пераносным значэнні — сценка кузава грузавога аўтамабіля, адкрытага таварнага вагона і інш.; часам назва «борт» ужываецца ў дачыненні да асобнага марскога ці паветр. судна ў цэлым («узяць на борт»).
3) Левы або правы край адзення (паліто, пінжака і інш.) з петлямі або гузікамі для зашпільвання.
т. 3, с. 218
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
БРЫГАНЦІ́НА
(італьян. brigantino),
1) марское паруснае двухмачтавае судна з прамымі парусамі на пярэдняй мачце (фок-мачце) і косымі на задняй (грот-мачце). У 17—19 ст. выкарыстоўваліся ў ваен. флоце як пасыльныя і разведвальныя караблі.
2) Парусна-вёславае судна ў рус. флоце 18 ст. для перавозкі войск і грузаў. Мела 2—3 гарматы. Брыганціна меншая за брыг. У 16—18 ст. Брыганцінай наз. лёгкія быстраходныя пірацкія судны.
т. 3, с. 273
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
Тру́пка ‘лодка, выдзеўбаная з калоды’ (беш., Нар. сл.), тру́бка, тру́бачка ‘выдзеўбаная з асіны лодка’ (мёрск., Жыв. НС). Прымаючы пад увагу архаічны спосаб вырабу лодкі і захаванне ў іншых славянскіх мовах значэння ‘судна, корпус судна’ ў словах, што ўзыходзяць да прасл. *trupъ, можна лічыць назву вынікам не фанетычнага запісу, а ўтварэння ад труп ‘калода, бервяно’, а іншую форму — вынікам народнаэтымалагічнага збліжэння з труба (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
charter2 [ˈtʃɑ:tə] v.
1. заказа́ць, наня́ць, узя́ць напрака́т (самалёт, аўтобус); (за)фрахтава́ць (судна)
2. дава́ць, дарава́ць прывіле́ю
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
дазо́р, -у, мн. -ы, -аў, м.
1. Абход для агляду.
Крэйсер накіраваўся ў д.
2. Невялікі атрад, які пасылаецца для аховы і разведкі.
Д. знаёміўся з мясцовасцю.
|| прым. дазо́рны, -ая, -ае.
Дазорнае судна.
Змяніць дазорнага (наз.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ка́тар², -а, мн. -ы, -аў, м.
1. Невялікае вяслярнае або самаходнае судна для транспартных, спартыўных і прамысловых мэт.
К. на падводных крылах.
2. Малы ваенны карабель спецыяльнага або дапаможнага прызначэння.
Тарпедны к.
|| прым. ка́тарны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
лі́хтэр, ‑а, м.
Невялікае грузавое, часцей несамаходнае судна, прызначанае для пагрузкі і разгрузкі вялікіх суднаў ці для мясцовых перавозак.
[Гал. lichter.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
гідраграфі́чны, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да гідраграфіі, звязаны з ёй. Гідраграфічная экспедыцыя. Гідраграфічныя работы. Гідраграфічная карта. Гідраграфічнае судна.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
глі́сер, ‑а, м.
Быстраходнае пласкадоннае маторнае судна, якое пры вялікай скорасці слізгаціць па воднай паверхні і дае малую асадку.
[Ад фр. glisser — слізгацець.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)