грэ́бень
1. Прадаўгаватая, хвалістая вяршыня гары, вала, баразны на раллі (Слаўг.).
2. Невялікае прадаўгаватае ўзвышша, грыўка (Слаўг.).
□ в. Грэбень Жытк., в. Грабянёва Маг.
Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)
пале́ссе Лясістая і балоцістая мясцовасць (Рэч., Слаўг.).
□ Палессе — лясная частка Столінскага р-на, в. Палессе Палескай вол. Маг. губ., Палессе — паўднёвая частка Беларусі.
Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)
се́жа
1. Рыбны садок на рацэ (Гарб.).
2. Перагародка на рацэ, на вузкіх праходах пры спадзе вады; закота (Маг. Дэмб., т. 2, 590).
Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)
◎ Лём ’вяз ліставы, Ulmus foliacea L.’ (гом., маг., Кіс., Мат. Гом.; брасл., Сл. паўн.-зах.; рэчыц., Нар. сл.). Укр. льом ’вяз, Ulmus montana’, рус. лем (у Аненкава без лакалізацыі), н.-луж. lom ’вяз’ праформу апошняга выводзіць Шустар-Шэўц (859) у выглядзе е!!!тъ. Звязана з ільм, ільмак (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Мя́тлуха, мятлу́ха, мятлушка, мятлу́шак ’матыль’ (Юрч., Гарэц., Грыг., Яруш., Бяльк.; б.-каш., чач., Мат. Гом.; лід., Сцяшк. Сл.), ’матыль, лічынка камара’ (касцюк., Мат. Маг.). Да прасл. теІelь > матыль (гл.). Аб суфіксе -иха, гл. Слаўскі, SP, 1, 75. Сюды ж: мятлюшка, мятлух, мАтлышка ’матылёк’ (Мядзв., Касп.; в.-дзв., Шатал.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
На́скі, на́ські ’наш, свой’ (Нас., Рам., Яруш., Растарг.; парыц., Янк. Мат.; Мат. Маг., Янк. 1, Бяльк.; міёр., Нар. сл.), на́скі ’тутэйшы’ (Сл. ПЗБ), на́ські ’наш (беларускі)’ (Жд. 2), ’таварыскі’ (Ян.), укр. наський ’тс’. Ад наш (> наш‑скі), паводле Карскага — «займеннікавае ўтварэнне на народнай аснове» (Карскі 2-3, 54).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пахучка ’мята вадзяная, Mentha aquatica L.’ (маг., Кіс.; глус., Янк. Мат.; Касп.; шчуч., Сцяшк. Сл.), ’мацярдушка звычайная, Origanum vulgare L.’ (лельч., Мат. Гом.). Да пахнуць (гл.). Аналагічна ўтвораны, напрыклад, польск. pachnotka ’РегіНа’, ’Pervillea’, pachniotka ’Triguera’, чэш. vonavka(< vo‑ neti ’пахнуць’) ’дзерачка пахучая, Asperula’, ’пахучы каласок, Anthoxanthum’ і інш.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Перапечкі ’мальва пагрэбаваная, Malva ncglecta Wallr.’ (маг., Кіс.; Гарэц., Інстр. 2, Дэмб. 2), ’мальва паўночная, Malva Borealis’ (Гарэц., Дэмб. 1). Да перапечка (гл.). Назва звязана з дзеясловам пячы, таму што расліна ў старажытныя часы ўжывалася ў ежу, параўн. чэш. chlebik, chlebiček, pečenek, kolcičify, ciganskė tvaružky (Махэк, Jména, 146–147).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Печая, печэя́, пе́чая, пічыя́ ’пякотка (у страўніку)’ (ТСБМ; Нас.; Янк. 3.; Маш.; мазыр., Шн.: Сл. ПЗБ; Мат. Маг.; Мат. Гом.; хойн., Шатал.; брагін., Нар. словатв.; ст.-дар., Нар. сл.; Растарг.: Бяльк., мін., гом., ЛА, 3). Укр. печія́ ’тс’. Бел.-укр. ізалекса. Утворана пры дапамозе суф. *‑ěja ад пячы́ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пра́да ’мяшэй зялёны, Setaria viridis (L.) P. B.’ (маг., Кіс.). Рус. пряда ’від проса’, укр. пряда ’расліна Setaria viridis’. Паводле Фасмера (3, 393, з літ-рай), ад праду, прасці. Расліна названа так па падабенству з калаўротам (рус. пряяка). Іншыя версіі лічаць сумнеўнымі ў фанетычных адносінах. Параўн. прану ць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)