Туняя́д (тунея́дъ) ‘дармаед’, ‘ненадзейны член сям’і’ (Нас.). Утворана на базе рус.тунея́дец ‘лайдак’ шляхам адсячэння суф. ‑ец або непасрэдна ад ту́не ‘дарма’ (гл. тунна) і ст.-слав.ꙗдь ‘ежа’ < ꙗстн ‘есці’ (КЭСРЯ); канец слова, магчыма, пад уплывам яд ‘атрута’ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Тыкоць ‘тыц’ (ТС). Выклічнік для перадачы аднакратнага дзеяння ад ты́каць (гл.); канец слова можа ўзыходзіць да інфінітыўнага суфікса або да ўзмацняльнай часціцы ‑ць (< прасл.*tʼь), параўн. польск.‑ć: tobieć dam, чэш.‑ť: toť ‘тут’, ‘нядаўна, надоечы’ (ESSJ SG, 1, 329).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Імша́ ’каталіцкая абедня’ (ТСБМ, БРС, Яруш., Шат.). І‑ пратэтычнае. Ст.-бел., мша, имша (канец XV ст.) запазычана са ст.-польск.msza < ст.-чэш.mše, якое ўзыходзіць да ст.-в.-ням.missa, mëssa з лац.missa (Булыка, Лекс. запазыч., 183; Брукнер, 347).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
nadbiec
зак. падбегчы, прыбегчы;
nadbiec na czas — прыбегчы ў час;
nadbiec na koniec bójki — прыбегчы пад канец бойкі
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
amen
1. амінь;
2.разм.канец;
jak amen w pacierzu — без сумнення; напэўна;
na amen — назаўсёды; зусім; цалкам
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
апака́ліпсіс
(гр. apokalypsis = адкрыццё)
1) частка Бібліі, адна з кніг Новага запавету, якая змяшчае прароцтвы пра канец свету;
2) магчымая пагібель цывілізацыі і чалавецтва наогул у выніку ядзернай вайны, духоўнага падзення, знішчэння прыроднага асяроддзя.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
сканчэ́ннен
1. (завяршэнне) Beénd(i)gung f -, Ábschluss n -es; Erlédigung f -; Énde n -s, Schluss m (канец);
2. (навучальнайустановы) Ábschluss m, Be¦énd(ig)ung f; Schúlabgang m -(e)s, -gänge (школы)
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
Schluss
m -es, Schlüsse
1) кане́ц, заключэ́нне
nun ist áber ~! — цяпе́р кане́ц!, хо́піць!
zum ~ — у заключэ́нне
~ máchen mit etw. (D) — пако́нчыць з чым-н.
2) высно́ва, вы́вад, заключэ́нне
aus etw. (D) Schlüsse zíеhen* — рабі́ць высно́вы з чаго́-н.
zum ~ kómmen* — прыйсці́ да высно́вы
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
нячу́тны, ‑ая, ‑ае.
Такі, што не робіць шуму; якога не чуваць зусім; вельмі ціхі. Ішлі.. [пагранічнікі] у тую ноч, як заўсёды, па ўсіх правілах службы — самі нябачныя і нячутныя, аднак, бачачы і чуючы ўсё.Брыль.Каб не заснуць, [Ігнат] зноў падняўся і паціху, нячутнымі крокамі, доўга хадзіў па вагоне з канца ў канец.Галавач.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
памча́цца, ‑мчуся, ‑мчышся, ‑мчыцца; зак.
Пачаць рухацца з вялікай хуткасцю; панесціся 1. Напалову пусты аўтобус развярнуўся і хутка памчаўся па вуліцы.Грахоўскі.Двое коннікаў тут жа памчаліся ў другі канец вёскі.Пальчэўскі.Саша падхапіў веласіпед і памчаўся.Новікаў.// Хутка пабегчы, накіравацца куды‑н. Якаў на хаду схапіў бушлат і памчаўся ў гараж.Кулакоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)