ВЫДА́ТКІ ВЫТВО́РЧАСЦІ,

сукупныя затраты жывой і арэчаўленай працы на вытворчасць прадукту. Ва ўмовах таварна-грашовых адносін выступаюць у вартаснай (грашовай) форме. Адрозніваюць грамадскія выдаткі вытворчасці (уключаюць перанесеную вартасць выкарыстаных сродкаў вытв-сці і ўсю зноў створаную вартасць, раўняюцца кошту тавару і служаць аб’ектыўнай асновай планавых цэн) і грашовыя затраты прадпрыемстваў на вытворчасць тавараў (яны меншыя за іх вартасць, выступаюць у форме сабекошту прадукцыі, які ўключае выдаткі на спажытыя матэрыяльныя рэсурсы, аплату працы работнікаў, расходы па збыце і рэалізацыі прадукцыі). Велічыня грамадскіх выдаткаў вытворчасці залежыць ад эфектыўнасці сродкаў працы і ад прадукцыйнасці працы. Чым вышэйшая эфектыўнасць сродкаў працы і яе прадукцыйнасць, тым меншыя выдаткі грамадства на выраб прадукту. Зніжэнне выдаткаў прадпрыемства дасягаецца шляхам павышэння прадукцыйнасці працы, лепшага выкарыстання сыравіны, матэрыялаў і асн. вытв. фондаў, паглыблення спецыялізацыі і кааперавання, развіцця камбінавання. Важнейшымі фактарамі зніжэння выдаткаў вытворчасці прадпрыемства з’яўляюцца ўдасканаленне гасп. механізма, пераход да эканам. метадаў кіравання, ліквідацыя безгаспадарчасці.

т. 4, с. 305

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

ГРУДНА́Я КЛЕ́ТКА,

аснова груднога аддзела тулава ў паўзуноў, птушак, млекакормячых жывёл і чалавека, складзеная з грудных пазванкоў, рэбраў і грудзіны; частка восевага шкілета амніётаў. З’явілася ўпершыню ў паўзуноў у сувязі з прагрэсіўным развіццём органаў апоры (апора плечавога пояса) і дыхання. У чалавека мае форму ўсечанага конуса, сплюшчанага ў пярэднезаднім напрамку, які мае верхнюю і ніжнюю апертуры. Плоскасць верхняй апертуры нахілена ўперад, таму пярэдні край яе знаходзіцца ніжэй за задні. Ніжняя апертура абмежавана рэбернай дугой і закрыта дыяфрагмай. Міжрэберныя прамежкі запоўнены мышцамі. Велічыня акружнасці грудной клеткі (вымяраецца на ўзроўні саскоў) характарызуе склад цела чалавека. Пры ўдыху грудная клетка расшыраецца. Выгляд і памеры яе залежаць ад спосабу жыцця, рухаў, дыхання; маюць узроставыя, палавыя, індывід. і прафес. адрозненні. Змены грудной клеткі бываюць у выглядзе прыроджаных і набытых, сіметрычных і асіметрычных дэфармацый, ад пухлінных, дыспластычных, дыстрафічных працэсаў і пашкоджанняў, што ўплывае на функцыянаванне грудной клеткі.

А.С.Манцюк.

т. 5, с. 453

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

адваро́тны

1. (не лицевой) обра́тный, оборо́тный;

адваро́тны бок — обра́тная (оборо́тная) сторона́;

2. (противоположный) обра́тный;

адваро́тны сэнс — обра́тный смысл;

раскла́сці ў адваро́тным пара́дку — расположи́ть в обра́тном поря́дке;

3. мат. обра́тный;

адваро́тная велічыня́ — обра́тная величина́;

4. разг. (отвратительный) проти́вный, отвра́тный;

○ адваро́тная прапо́рцыя — обра́тная пропо́рция;

адваро́тная сі́ла зако́на — юр. обра́тная си́ла зако́на;

◊ у адваро́тным вы́падку — в проти́вном слу́чае;

адваро́тны бок медаля́ — обра́тная сторона́ меда́ли

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

постоя́нный

1. (всегдашний) пастая́нны, заўсёдны, заўсёдашні;

постоя́нные ве́тры заўсёдныя (заўсёдашнія) вятры́;

2. (неизменный) ста́лы; нязме́нны;

у него́ постоя́нный хара́ктер у яго́ ста́лы хара́ктар;

3. (верный) ве́рны; нязме́нны;

он постоя́нен в дру́жбе ён ве́рны ў сябро́ўстве;

4. (на долгий срок) пастая́нны, ста́лы;

постоя́нное расписа́ние ста́лы раскла́д;

постоя́нный ток пастая́нны ток;

постоя́нная величина́ ста́лая (пастая́нная) велічыня́;

постоя́нный капита́л пастая́нны капіта́л;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

positive

[ˈpɑ:zətɪv]

1.

adj.

1) перако́наны, пэ́ўны

I am positive that this is so — Я пэ́ўны, што гэ́та так

2) зана́дта пэ́ўны, самаўпэ́ўнены

3) канкрэ́тны, практы́чны

Give us some positive help — Дайце нам яку́ю канкрэ́тную дапамо́гу

4) дада́тны, плюс (у матэма́тыцы, эле́ктрыцы)

5) звыча́йны

6) абсалю́тны; безумо́ўны, по́ўны

2.

n.

1) дада́тная велічыня́

2) Electr. ано́д -а m., электро́д з дада́тным зара́дам

3) звыча́йная ступе́нь (прыме́тніка, прысло́ўя)

4) Photogr. пазыты́ў -ва m.

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

абсалю́тны

(лац. absolutus)

1) безадносны, узяты без параўнання з чым-н. (напр. а. прырост насельніцтва);

2) неабмежаваны, поўны;

а-ая большасць — амаль усе;

а-ая велічыня — лік, узяты без знака плюс або мінус;

а-ая ісціна — вычарпальнае веданне аб’ектыўнай рэальнасці;

а. нуль — самая нізкая магчымая тэмпература (-273,16 °С);

а. слых — здольнасць дакладна вызначаць на слых любую ноту;

а. чэмпіён — спартсмен, які набраў найбольшую колькасць ачкоў у мнагабор’і.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

патэнцыя́л

(с.-лац. potentialis = магчымы, ад лац. potentia = сіла)

1) сукупнасць наяўных сродкаў, магчымасцей у якой-н. галіне;

эканамічны п. — эканамічныя магчымасці дзяржавы, якія могуць быць выкарыстаны для забеспячэння яе матэрыяльных патрэб;

ваенны п. — сукупнасць эканамічных, маральна-палітычных і ваенных рэсурсаў краіны, якія могуць быць выкарыстаны ёю для вядзення вайны;

2) велічыня, якая характарызуе запас энергіі цела, што знаходзіцца ў пэўным пункце поля (электрычнага, магнітнага і інш.).

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

разма́х, ‑у, м.

1. Дзеянне паводле дзеясл. размахваць — размахнуць і размахвацца — размахнуцца (у 1 знач.).

2. Велічыня хістання, вагання якога‑н. цела; амплітуда. Размах маятніка.

3. Адлегласць паміж крайнімі пунктамі чаго‑н. разгорнутага, распасцёртага, разнятага. Размах крылаў арла. □ Хадакі занялі пракосы на ўвесь размах рук. Пальчэўскі. // Прастора, на якой распасціраецца што‑н. Поле ляжала роўнае як кінуць вокам, шэрае і радаснае ў сваім бязмежным размаху. Адамчык.

4. перан. Шырыня, смеласць ва ўчынках, дзейнасці; адсутнасць абмежаванасці, вузкасці ў праяўленні. Размах будаўніцтва. □ Любіў Максім Багдановіч народную песню за яе меладычнасць, эпічны размах і лірычную цеплыню. Майхровіч. З кожным днём культурнае жыццё вёскі набывала ўсё большы размах. Сергіевіч.

•••

З размаху; з усяго размаху — а) размахнуўшыся, з сілаю. Грысь першы раз у сваім жыцці з размаху секануў па той рэчы, якую з такой любоўю сам рабіў. Кулакоўскі; б) з разгону, з разбегу. Вярблюд і бухнуў у раку з размаху. Дубоўка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

value​1 [ˈvælju:] n.

1. ва́ртасць, кошт, цана́;

market value ры́начная, курсава́я ва́ртасць;

drop/fall/go down in value тра́ціць ва́ртасць

2. кашто́ўнасць, ва́жнасць;

set/put/place a high value on smth. цані́ць што-н. высо́ка; надава́ць вялі́кае значэ́нне чаму́-н.;

know the value of time цані́ць свой час;

be of great value мець вялі́кую кашто́ўнасць; быць ве́льмі кашто́ўным

3. pl. values кашто́ўнасці (маральныя, мастацкія і да т.п.);

a sense of values мара́льныя крытэ́рыі;

human values агульна чалаве́чыя кашто́ўнасці

4. math. велічыня́

5. mus. праця́гласць но́ты, рытмі́чная ва́ртасць

6. ling. сэнс, значэ́нне

7. валёр (жывапіс)

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

фу́нкцыя

(лац. functio = выкананне)

1) прызначэнне, роля, задача аб’екта ў пэўнай сістэме адносін (напр. ф. матора, ф. сэрца);

2) роля грамадскай арганізацыі або групы ў адносінах да грамадства (напр. ф. дзяржавы, ф. сям’і);

3) абавязак, кола дзейнасці, работа (напр. службовыя ф-ыі);

4) мат. залежная пераменная велічыня, якая змяняецца ўслед за змяненнем другой велічыні, што называецца аргументам (напр. лінейная ф., алгебраічная ф.);

5) фізіял. спецыфічная дзейнасць органа або арганізма.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)