1. У якім многа смалы; які змяшчае ў сабе смалу, смалісты. Смаловыя бярвенні. □ Яшчэ з далёкае пары Мне пах знаёмы на дрывотні Смаловых трэсак і кары.Бялевіч.Пахне бярвеннем, смаловымі дошкамі.Скрыган.// Які ўтвараецца пры гарэнні смалы. Тонкі маладзік, нібы калыска, Гайдаецца да рання над сялом, І патыхае недзе блізка-блізка Смаловым дымам, домам і цяплом.Грахоўскі.
2. Які мае адносіны да смалы, уласцівы смале. Паветра было чыстае, свежае, напоенае смаловым водарам.Чарнышэвіч.
3. Апрацаваны смалой, прасмолены. Смаловы канат.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
АЛЯКСЕ́ЕВА Таццяна Назараўна
(н. 9.10.1922, г. Сяміпалацінск, Казахстан),
бел. актрыса. Засл.арт. Беларусі (1955). Сцэн. дзейнасць пачала ў Кіеўскім т-ры муз. камедыі (1943). З 1948 на Беларусі: працавала ў Брэсце, Магілёве; з 1952 у Нац. т-ры імя Я.Купалы. Актрыса лірыка-драм. плана, валодае высокай сцэн. культурай, псіхал. распрацоўку ролі спалучае з дакладным вонкавым малюнкам: Вікця («Людзі і д’яблы» К.Крапівы), Юлія Тугіна, Кручыніна («Апошняя ахвяра», «Без віны вінаватыя» А.Астроўскага), Луіза («Каварства і каханне» Ф.Шылера), Джульета і Алена («Рамэо і Джульета», «Канец — справе вянец» У.Шэкспіра), Агнія («Традыцыйны збор» В.Розава). Тонкі гумар уласцівы камед. персанажам: Адэля («Ажаніцца не журыцца» Далецкіх і М.Чарота), Маці («Дзверы стукаюць» М.Фермо), Паўла («Гульня з кошкай» І.Эркеня).
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
ДЖО́ЗЕФСАНА ЭФЕ́КТ,
працяканне звышправоднага току праз тонкі слой дыэлектрыка, які раздзяляе 2 звышправаднікі (кантакт Джозефсана). Прадказаны Б.Джозефсанам (1962); эксперыментальна выяўлены амер. фізікамі П.Андэрсанам і Дж.Роўэлам у 1963 пры вывучэнні вольт-ампернай характарыстыкі джозефсанаўскіх кантактаў.
Уласцівасці Дж.э.: электроны праводнасці праходзяць праз дыэлектрык з-за тунэльнага эфекту і, калі ток праз кантакт меншы за пэўнае значэнне, падзення напружання на кантакце няма (стацыянарны Дж.э.), а калі перавышае — узнікае падзенне напружання і кантакт выпрамяняе эл.-магн. хвалі (нестацыянарны Дж.э.). На аснове Дж.э. распрацаваны звышправодныя інтэрферометры, маламагутныя генератары, хуткадзейныя элементы ЭВМ, параметрычныя пераўтваральнікі, адчувальныя дэтэктары, узмацняльнікі і інш.
Да арт.Джозефсана эфекта — тунэляванне звышправодных пар; б — элемент Джозефсана; 1 — электронная пара; 2 — звышправаднік; 3 — дыэлектрык (слой вокіслу); 4 — падложка.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
шаро́шТонкі лёд на рацэ; дробны лёд; нагрувашчванне ледзяных іголак, тоненькіх ільдзінак на паверхні вады перад ледаставам (БРС). Тое ж шарошка (Ваўк.Сцяшк.), шарэш (Клім.Мсцісл.Бяльк., Рэч., Сал., Слаўг., Стол.), шархоцце (Слаўг.), шатва́, шуга́ (Жытк., Стол.).
Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)
Пле́ўка, плёўка, пле́вачка, плі́ўка, плы́вка, плёвачка ’скурка’; ’накіп на паверхні нерухомай вадкасці, ’бросня’, ’дыяфрагма, перапонка, тонкі пласт чаго-небудзь’ (ТСБМ, Нас., Вешт., Сцяшк. Сл., Мік., Дразд., Шат., Сл. ПЗБ, ТС, Скарбы; рэч., Мат. Гом.; сміл., Стан.), ’паверхня (замест скуры) унутраных органаў’ (Варл.), ’плява ў мясе’ (Растарг.), ’дыяфрагма’ (брэсц., гродз., віц., ЛА, 1), ’вяршок малака пры яго варцы’ (ЛА, 4), пле́вы ’перапонкі на лапах гусей, качак’ (шчуч., беласт., Сл. ПЗБ). Укр.плі́вка ’мяздра’, ’плёнка’, ’плеўка на малацэ’, славац.plievka ’прыкветак’, plievočka ’лускавінка’. Гл. плява́.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Старча́к ‘палка, тонкі кол, уваткнуты ў зямлю’, ‘прадмет, які стаіць старчма’ (ТСБМ), ‘дрэва са зламанай вершалінай (сукамі)’ (Сл. ПЗБ, Шатал.), ‘галоўны корань у дрэве’ (Сл. ПЗБ, Жыв. сл.), ‘плот-штакетнік’ (Нар. сл.), старшя́к ‘тоўсты канец бервяна’ (Сл. Брэс.), starczanik albo dzied ‘вертыкальны корань у сасне’ (Пятк. 2), прысл. старчака́ ‘вертыкальна; уніз галавой’ (Сл. ПЗБ, Ян., Янк. 2), старчакэ́ ‘тс’ (Сцяшк. Сл.), даць сторчака́ ‘ўпасці галавой уніз’ (ТС), старчако́м ‘старчма’ (ТСБМ, Сл. ПЗБ, Янк. 2), старч ‘стырчак’ (ТС). Да сторч (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
keen[ki:n]adj.
1.BrE заўзя́ты;
a keen photographer заўзя́ты фато́граф;
be keen on smth./smb. захапля́цца чым-н./кім-н.;
be keen to do smth. ве́льмі жада́ць зрабі́ць што-н.
2. разу́мны; дасці́пны; прані́клівы
3. во́стры;
keen sight во́стры зрок;
keen hearingто́нкі слых
4. мо́цны; інтэнсі́ўны;
keen competition мо́цная канкурэ́нцыя
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
scale1[skeɪl]n.
1. луска́, лускаві́нка;
a lizard’s scale луска́я́шчаркі
2.то́нкі слой, плёнка, шалупі́нне;
scrape off scale саскраба́ць шалупі́нне
3. на́кіп (на чайніку)
4. зубны́ ка́мень
♦
remove the scales from the eyes расплю́шчыць во́чы (на рэальны стан спраў);
Scales fell from his eyes. Заслона спала з яго вачэй.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
за́балаць
1. Месца за балотам, па той бок балота (Гродз., Слаўг., Шчуч.). Тое ж заболаць (Слаўг.).
2.Тонкі слой плесні, расліннасці на паверхні стаячай вады ў вадаёме; забалочанае месца (БРС). Тое ж на́валака (Слаўг.).
□в. За́балаць Вор., Шчуч.
Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)
даліка́тны
(фр. délicat)
1) ветлівы ў абыходжанні з людзьмі, ласкавы, уважлівы (напр. д. чалавек);
2) які патрабуе тактоўных адносін (напр. д-ае пытанне);
