засты́ць, -ы́ну, -ы́неш, -ы́не; -ы́ў, -ы́ла; -ы́нь; зак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Загусцець, стаць цвёрдым ад холаду, ахалоджвання.
Лой застыў.
Смала застыла.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Пра ваду: ператварыцца ў лёд (разм.).
Рачулка застыла.
3. Моцна змерзнуць (разм.).
З. на марозе.
Рукі застылі.
4. Пра труп: стаць халодным, скарчанець.
5. перан. Замерці (у 1 знач.), стаць нерухомым.
З. на месцы ад здзіўлення.
|| незак. застыва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; наз. застыва́нне, -я, н. (паводле 1 і 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Развыдрэ́ць ’стаць дзёрзкім; засвавольнічаць’ (Нас., Касп.). Да выдрэць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
mature2 [məˈtjʊə] v.
1. вы́расці, стаць даро́слым (фізічна і духоўна)
2. даспе́ць (пра віно, сыр і да т.п.)
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
rat2 [ræt] v. infml
1. стаць рэнега́там/перабе́жчыкам
2. (on) здра́дзіць, вы́даць (каго-н.), дане́сці (на каго-н.)
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
*Астрапянець, остропыни́ти ’аслупець’ (Клім.). Відаць, звязана з строп, страпілы, укр. стропина ’розныя віды бярвенняў, слупоў’; іншая магчымасць — сувязь з укр. стропи́тся ’сайсці са шляху, з розуму’. Але хутчэй остропынити «стаць як стропына», як аслупець «стаць як слуп».
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
затрудни́ться быць (стаць) ця́жкім (цяжкава́тым); (не решиться) завага́цца, не адва́жыцца; см. затрудня́ться;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
затяжеле́ть сов., прост.
1. (забеременеть) зацяжа́раць; стаць цяжа́рнай;
2. (стать тяжелее) пацяжэ́ць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
облегчи́ться
1. (стать более лёгким) аблягчы́цца, стаць лягчэ́йшым;
2. (получить облегчение) аблягчы́цца.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
адкры́цца, -ры́юся, -ры́ешся, -ры́ецца; зак.
1. Стаць адкрытым; адчыніцца (гл. адкрыць).
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Пра рану: перастаць зажываць, разысціся краямі.
Адкрыліся старыя раны.
3. (1 і 2 ас. не ўжыв.), перан. Стаць бачным, паказацца.
Наперадзе адкрыўся цудоўны краявід.
4. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Выявіцца, з’явіцца (разм.).
Адкрылася хвароба.
5. каму. Расказаць пра сябе адкрыта, шчыра, прызнацца ў чым-н.
А. свайму сябру.
6. Стаць зразумелым каму-н.
Перад намі адкрылася ясная будучыня.
Свет мастацтва адкрыўся для мяне.
7. перан. Стаць даступным, магчымым.
Перад ім адкрываліся ўсе дзверы.
8. Пачаць сваё існаванне, дзейнасць (пра ўстанову, прадпрыемства і пад.).
У суседняй вёсцы адкрылася школа.
|| незак. адкрыва́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ахаладзі́цца, -ладжу́ся, -ло́дзішся, -ло́дзіцца; зак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Стаць халодным, халаднаватым, астыць.
Вада ў моры ахаладзілася.
2. Ахаладзіць сябе, сваё цела на паветры.
3. перан. Стаць абыякавым, спакойным, стрыманым у пачуццях.
|| незак. ахало́джвацца, -аюся, -аешся, -аецца і ахаладжа́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.
|| наз. ахаладжэ́нне, -я, н. і ахало́джванне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)