эпідэ́рміс
(ад эпі- + дэрма)
1) знешні, паверхневы слой скуры чалавека і жывёл, які складаецца з эпітэлію;
2) покрыўная тканка лісця, сцябла, кораня і іншых органаў раслін.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
абле́зці сов.
1. (потерять волосы, шерсть) обле́зть; (при линьке — ещё) облиня́ть;
2. разг. (потерять первоначальную окраску) вы́линять, облиня́ть, полиня́ть;
кашу́ля ~зла — руба́шка вы́линяла (облиня́ла, полиня́ла);
3. (потерять верхний слой чего-л.) обле́зть; облупи́ться
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
Страка́ ‘пятля (вушка) у лапцях’ (глыб., паст., Сл. ПЗБ, Мат. Гом.), стро́кі ‘вушкі ў лапцях’ (Жд. 3, Мат. Маг.; барыс., Шатал.), “доўгія вяроўчатыя валокі, якія працягваюцца праз сярэднія вушкі і ўтвараюць па абодвух бакох пяткі пастолу вялікія петлі — строкі” (Серб. Вічын), сюды ж стро́чанікі ‘лапці (лепшага вырабу)’ (Мат. Гом.), стро́чка ‘стужка’ (Ян.). Параўн. укр. строка́ ‘рант у пасталах’, строчаки́ ‘шнуркі для прывязвання лапцей’, стрічка ‘стужка, тасёмка’, дыял. стри́чка ‘пятля для лоўлі птушак’, рус. строка́ ‘радок лыка пры пляценні лапцей’, польск. дыял. stroka, strzoka ‘паласа’, ст.-польск. stroka ‘пояс, паласа, кропка’, в.-луж. tšoka ‘шрам, след ад апёка’. Бязлай (3, 332) адносіць сюды ж славен. stróka ‘слой, нізка’ і серб.-харв. стро̏ка ‘кароста ў авечак’, štroka ‘нейкая хвароба ў свіней’. Літ. strakà ‘слой, нізка’ запазычана з славянскай. Слова роднаснае строк ‘авадзень’ (гл.), яго першаснае значэнне меркавалася як ‘укол; кропка’ (Міклашыч, 325; Траўтман, 284; Фасмер, 3, 780; Шустар-Шэўц, 1548), параўн. строк 3 (гл.). Паводле ЕСУМ (5, 444, 447–448), частка ўкраінскіх слоў лічыцца запазычанай з польскай і далей з ням. Strick ‘вяроўка, завязка’, што не выключае кантамінацыі.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
абало́нка, ‑і, ДМ ‑нцы; Р мн. ‑нак; ж.
1. Покрыва ў выглядзе шкарлупіны, скуркі (у пладах), тканіны або проста верхні слой чаго‑н. Ядзерка арэха захавана пад моцнай абалонкай. Зямны шар мае цвёрдую абалонку — зямную кару. Абалонка аэрастата. // Назва некаторых покрыўных тканак. Слізістая абалонка. Рагавая абалонка. Сеткавая абалонка. Радужная абалонка.
2. перан. Форма вонкавага выяўлення якога‑н. унутранага зместу. Пад знешняй фантастычнай абалонкай падання мы бачым яе [легенды] рэальную аснову. Івашын.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
лак 1, ‑у, м.
Раствор смол або эфіраў цэлюлозы ў спірце, шкіпінары, алеі, якім пакрываюць паверхню прадметаў, каб на да ць ім бляск, засцерагчы ад псавання. Я вырэзваў з дрэва пеналы, скрыначкі, пакрываў іх лакам, пасля чаго наводзіў прыгажосць разьбой. Бядуля. // Бліскучы, высахлы слой гэтага раствору на паверхні якога‑н. прадмета. Пабліскваючы свежым лакам, паважна праходзяць аўтобусы з чырвонымі палосамі на светла-жоўтых кузавах. «Беларусь».
[Ням. Lack ад перс. lāk.]
лак 2,
гл. лакцы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Клад 1 ’схаваныя каштоўнасці, скарб’ (ТСБМ, Яшк.). Ст.-рус. кладъ ’тс’, серб.-харв. кла̑да ’дабро, маёмасць’, польск. kład ’тс’. Паралелі сведчаць аб тым, што значэнне ’клад’ узнікла яшчэ ў праславянскі перыяд. Этымалогія празрыстая: да klasti (гл. класці). Прасл. kladъ мае дакладную балтыйскую паралель: літ. klõdas ’слой, палажэнне’ (параўн. клад 2), якое да літ. klóti ’рассцілаць, пакрываць’ (Фрэнкель, 274–275).
Клад 2 ’укладка раўніны длы вырабу вугалю’ (Мат. Гом.), ’складзеныя дровы’ (Сл. паўн.-зах., Др.-Падб.). Да класці (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Магу́тны ’вельмі дужы, здаровы’, ’вельмі вялікі, значны па сіле, велічыні’, ’тоўсты, масіўны (пра слой, пласт)’, ’з вялікімі вытворчымі і матэрыяльнымі магчымасцямі’ (ТСБМ, Касп., Бяльк.). Укр. могу́тний, рус. могу́тный ’моцны, магутны, здаровы’, чэш., славац. mohutný ’тс’. Утворана ад дзеепрыметніка цяп. часу mogǫt‑ пры дапамозе суф. ‑ъnъ‑jь. Да магчы́ (гл.). Параўн. Фасмер (2, 636), Махэк₂ (371). Анышкевіч (Сл. бойк. гов., 1, 426) супастаўляе бойк. маготний з венг. mag ’зерне’. Сюды ж магутнасць ’уласцівасць магутнага, вялікая сіла, моц’ (ТСБМ, Гарэц.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
паабла́зіць сов.
1. (о многих, о многом — потерять волосы, шерсть) обле́зть; (при линьке — ещё) облиня́ть;
2. (о многом — потерять первоначальную окраску) вы́линять, облиня́ть, полиня́ть;
3. (о многом — потерять верхний слой чего-л.) обле́зть; облупи́ться
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
гіпабіясфе́ра
(ад гіпа- + біясфера)
слой літасферы глыбінёй 5—6 км, у які жывыя арганізмы трапляюць выпадкова, існуюць часова, але не могуць нармальна жыць і размнажацца (ніжні аналаг парабіясферы).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
отложи́ть сов.
1. (положить в сторону или отдельно) адлажы́ць, мног. паадклада́ць, паадкла́дваць;
отложи́ть кни́гу адлажы́ць кні́гу;
2. (перенести на более поздний срок) адлажы́ць, адкла́сці;
отложи́ть заседа́ние адлажы́ць (адкла́сці) пасяджэ́нне;
3. уст. (опустить, отвернуть) адлажы́ць, мног. паадклада́ць, паадкла́дваць;
отложи́ть воротни́к адлажы́ць каўне́р;
4. (лошадей) адпрэ́гчы, мног. паадпрага́ць;
5. биол. адкла́сці, мног. паадклада́ць, паадкла́дваць;
отложи́ть икру́ адкла́сці ікру́;
6. геол. адкла́сці, мног. паадклада́ць, паадкла́дваць;
отложи́ть пласт (слой) чего́-л. адкла́сці пласт (сло́й) чаго́-не́будзь;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)