(12.8.1884, с. Сарны Чаркаскай вобл., Украіна — 12.8.1952),
яўрэйскі пісьменнік. Дэбютаваў аповесцю «Вакол вакзала» (1909). Вытанчаны псіхалагізм Бергельсона выявіўся ў раманах «Пасля ўсяго» (1913), «Адыход» (1920), дзе аўтар даў шырокі малюнак жыцця розных пластоў яўр. буржуазіі, паказаў розныя лёсы яўр. інтэлігенцыі. У 1921 выехаў за мяжу, жыў у Берліне. Тэма правамернасці Кастр.рэв. і грамадз. вайны — у рамане «Мера строгасці» (1926—27) і зб. апавяданняў «Бурныя дні» (1927). У 1929 вярнуўся ў СССР. Раман «На Дняпры» (кн. 1—2, 1932—40) — эпапея пра жыццё і барацьбу нар. мас на пач. 20 ст. Рэпрэсіраваны, рэабілітаваны пасмяротна.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
КУПРЫЯ́НАВА Настасся Фамінічна
(10.4.1872, в. Мяхеды Лагойскага р-на Мінскай вобл. — 13.4.1979),
маці-патрыётка, 5 сыноў якой загінулі ў барацьбе з ням.-фаш. захопнікамі ў Вял.Айч. вайну; малодшаму з іх П.І. Купрыянаву прысвоена званне Героя Сав Саюза. У вайну яе сыны Валянцін і Сцяпан ваявалі на фронце ў Сав. Арміі; калі сыны Міхаіл, Уладзімір (памёр ад ран у 1949) і Пётр пайшлі ў партыз. атрад «Радзіма», знаходзілася ў партыз. зоне, дапамагала партызанам. Адна са старэйшых жанчын Беларусі (пражыла 107 гадоў). Стала правобразам гераіні Манумента ў гонар Маці-патрыёткі, пастаўленага ў г. Жодзіна (1975). Ганаровая грамадзянка Жодзіна (1972). У доме, дзе яна жыла, адкрыты музей.
2) дава́ць бе́глы агля́д чаго́; апі́сваць у агу́льных абры́сах што
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
рэпраду́кцыя
(ад рэ- + лац. productio = стварэнне)
1) перадрукаваны малюнак, карціна, фотаздымак (на паштоўцы, у часопісе, кнізе і г.д.), а таксама перадрукоўванне малюнка, карціны, фотаздымка;
2) біял. узнаўленне, размнажэнне племянной жывёлы ці сартавога насення;
3) псіх. узнаўленне чаго-н., што захавалася ў памяці.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
шрыфт
(ням. Schrift)
1) камплект друкарскіх літар і іншых знакаў, неабходных для набору, якія адрозніваюцца памерам і формай, нахілам, насычанасцю (напр. курсіўны ш, светлы ш.);
гатычны ш. — шрыфт, які характарызуецца вузлаватасцю і зломам літар;
2) форма, малюнак, характар напісаных ці намаляваных літар.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
design1[dɪˈzaɪn]n.
1. план;
a design for a garden план са́ду;
a design for a dress эскі́з суке́нкі
2. прае́кт; чарцёж; канстру́кцыя; дыза́йн;
the design of a building прае́кт буды́нка;
the design of a car канстру́кцыя аўтамабі́ля
3. узо́р; малю́нак;
a vase with a design of flowers on it ва́за з кве́ткавым узо́рам
4. наме́р, заду́ма;
by design з наме́рам
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
плака́т, ‑а, М ‑каце, м.
1. Каляровы насценны малюнак з кароткім агітацыйным тэкстам; від выяўленчага мастацтва. Да нарады раённая газета выдала плакат, на якім былі паказаны поспехі ўсіх калгасаў і лепшых даярак.Шчарбатаў.На сценах віселі розныя плакаты і лозунгі адпаведна патрэбам часу.Колас.Досыць часта кампазіцыя плакатаў будавалася на кантрасце: станоўчым вобразам чырвонаармейцаў, салдат супрацьпастаўляліся адмоўныя вобразы ворагаў рэвалюцыі.Шматаў.// Напісаная або надрукаваная аб’ява аб чым‑н. На грудзях у яго [Ружэ] вісеў кароткі, выразны плакат-пытанне: «Ці падпісаліся вы пад Адозвай міру?»Шамякін.
2.Гіст. Пашпарт, які выдаваўся сялянам і мяшчанам у дарэвалюцыйнай Расіі.
[Ад лац. placatum — пасведчанне.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адці́снуцца, ‑нуся, ‑нешся, ‑нецца; зак.
1.(1і2ас.неўжыв.). Знаходзячыся пад ціскам, выпусціць вадкасць, вільгаць. [Паўлінка:] Можа б, мамка, прыціснулі сыр, бо да заўтрашняга не адціснецца.Купала.
2. Пад націскам адысці, адступіць; выйсці з цеснаты, натоўпу. Адціснуцца на задні план. □ Які там мог быць строй! Натоўп нядаўніх салдатаў толькі яшчэ гусцей збіўся ў чатырохкутніку двара, адціснуўся трохі ад ворагаў.Брыль.
3.(1і2ас.неўжыв.). Пакінуць пры націсканні свой адбітак, след; адбіцца. І лісцейка як адціснулася тысячы год назад, так і захавала свой малюнак у акамянелым дрэве.Лынькоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
страпяну́ць, ‑ну, ‑неш, ‑не; ‑нём, ‑няце; зак.
Разм.
1.чым. Парывісты рухам страсянуць, кіўнуць (галавою, валасамі і пад.). [Мукашык] страпянуў галавою, жадаючы развеяць страшны малюнак.Дамашэвіч.//што. Страсянуць, ачышчаючы ад пылу і пад., разраўнаваць. І, ужо бегучы, дзяўчына зняла з галавы .. стракатую касынку, страпянула яе і трошкі занепакоілася.Кулакоўскі.//без дап. Раптоўна ўздрыгнуць. [Алесь] страпянуў і, увесь перапалоханы і збянтэжаны, адскочыў ад пана Ліцвінскага.Адамчык.
2.чым. Расправіць (пра крылы). Сарока памылася, страпянула крыламі, паправіла дзюбкай пёркі і дзеўбанула хлеб.Пальчэўскі.Дзяцел зірнуў уніз, страпянуў крыламі і неўзабаве знік у гушчары.Курто.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
трафарэ́т, ‑а і ‑у, М ‑раце, м.
1.‑а. Пласцінка з металу, кардону, фанеры і пад. з прарэзанымі літарамі, малюнкамі, прызначанымі для нанясення падпісаў на плакаты, малюнкаў на сцены і пад. Трафарэт для плакатаў.//Малюнак, літары і пад., зробленыя з дапамогай такога прыстасавання. Пагоны з жоўтымі трафарэтамі вучылішча акуратна сядзелі на .. плячах [Васіля].Алешка.
2.‑у; перан. Раз і назаўсёды прыняты ўзор каго‑, чаго‑н., якога слепа прытрымліваюцца; шаблон. І тут уладальнік шаноўнай лысіны не то што разгубіўся, а праваліў сябе, бо не змог выйсці з прызвычаенага трафарэту сваіх выступленняў.Лынькоў.
[Ад іт. traforetto — прадзіраўленае.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
