шке́нцель, ‑я, м.
Спец. Кароткі карабельны трос са сталі ці пянькі з блокам ці кольцам, прымацаваным на канцы. // перан. Разм. Пра недасведчанага, неспрактыкаванага, нявопытнага чалавека. [Адам:] — З мяне ж, Валя, не вялікі памагаты, сам ведаеш. Шкенцель я ў мадэльнай справе. Чарцяжоў не разумею... Мыслівец.
[Ад гал. scenkel.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
эпі́фара, ‑ы, ж.
Спец. Стылістычная фігура, якая характарызуецца паўтарэннем аднаго і таго ж слова, рытмічных канструкцый, выразаў у канцы вершаваных радкоў або сумежных адрэзкаў мовы, напрыклад: «Ціхі і сіні блішча над хатай Неба прастор. Ціха гайдае ліпа над хатай Лісцяў узор». Багдановіч.
[Ад грэч. epiphóra — паўтарэнне.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
альвео́ла
(лац. alveolus = паглыбленне, пузырок)
1) паглыбленне ў сківіцы, у якім змяшчаецца корань зуба;
2) маленькі лёгачны пузырок (на канцы кожнай бронхі), куды пранікае паветра пры дыханні.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
Вы́рубка (БРС), ’выемка ў канцы бервяна, у якую кладзецца другое бервяно ў вугле’ (Інстр. II). Рус. вы́рубка ’месца, дзе былі высечаны дрэвы’, в.-луж. wurubki ’тс’. Ад выруб або ад вырубіць з суф. ‑к‑.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Дэгуста́цыя ’дэгустацыя’ (БРС). Відаць, з рус. дегуста́ция ’тс’ (< франц. dégustation < déguster ’дэгуставаць’). Дэгуста́тар ’дэгустатар’ < рус. дегуста́тор ’тс’ (а гэта запазычанне ў канцы XIX ст. з франц. dégustateur). Падрабязна Шанскі, 1, Д, Е, Ж, 43.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
кларне́т
(фр. clarinette, ад іт. clarinetto)
драўляны духавы язычковы музычны інструмент, які мае форму трубкі з клапанамі і раструбам на канцы.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
эпі́страфа, ‑ы, ж.
Стылістычная фігура, якая заключаецца ў паўтарэнні аднаго і таго ж слова або выразу на пачатку і ў канцы ці толькі ў канцы строф, напрыклад: «Зорка Венера ўзышла над зямлёю, Светлыя згадкі з сабой прывяла... Помніш, калі я спаткаўся з табою, Зорка Венера ўзышла». Багдановіч. «У тым сяле, дзе я не быў ніколі, І нават дзе яго шукаць — не знаю, Ёсць хата ў яблынях, парог якое Я толькі ў сне парой пераступаю. І зноў і зноў там, ледзь сцямнее ў полі, Хаджу, як прывід, з вечара да ранку — Ўсё запаветную шукаю брамку У тым сяле, дзе я не быў ніколі». Гілевіч.
[Ад грэч. epistrophe — вярчэнне.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
даро́жка, -і, ДМ -жцы, мн. -і, -жак, ж.
1. гл. дарога.
Лясная д.
2. Прызначаная для хадзьбы вузкая дарога ў садах, парках і пад.
Пасыпаць дарожкі пяском.
3. У спартыўных збудаваннях, на аэрадромах: спецыяльна абсталяваная дыстанцыя (для бегу, плавання, узлёту).
Бегавая д.
Водная д.
Узлётная д.
4. Вузкі доўгі дыван, а таксама вузкі доўгі абрус.
Паслаць дывановую дарожку.
Карункавая д.
5. Рыбалоўная прылада ў выглядзе доўгага шнура з кручком і прынадай на канцы.
Злавіў шчупака на дарожку.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
абвяза́ць, -вяжу́, -вя́жаш, -вя́жа; -вяжы́; -вя́заны; зак.
1. каго-што. Абгарнуць, абкруціць чым-н., звязаўшы канцы або замацаваўшы вяроўкай і пад.
А. хворую нагу.
А. яблыню на зіму.
2. Звязаць, каб змацаваць што-н.
3. што. Зрабіць надвязку па краях чаго-н.
А. каўнерык каляровай ніткай.
А. ручнік карункамі.
|| незак. абвя́зваць, -аю, -аеш, -ае.
|| звар. абвяза́цца, -вяжу́ся, -вя́жашся, -вя́жацца; -вяжы́ся (да 1 знач.); незак. абвя́звацца, -аюся, -аешся, -аецца.
|| наз. абвя́зка, -і, ДМ -зцы, ж. і абвя́званне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
развяза́ць, -вяжу́, -вя́жаш, -вя́жа; -вяжы́; -вя́заны; зак.
1. каго-што. Раз’яднаць канцы чаго-н. звязанага, вызваліць ад розных завязак.
Р. вузел.
Р. хустку.
Р. мяшок.
2. перан., што. Даць чаму-н. развіцца, разгарнуцца, праявіцца ў поўнай меры.
Р. ініцыятыву мас.
◊
Развязаць рукі каму — даць свабоду дзеянняў, вызваліць ад якіх-н. абавязацельстваў.
Развязаць язык каму — прымусіць разгаварыцца.
|| незак. развя́зваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. развя́зка, -і, ДМ -зцы, мн. -і, -зак, ж. (да 1 знач.) і развя́званне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)