пле́чы (род. плячэ́й)

1. см. плячо́;

2. только мн., порт. спи́нка ж.;

3. только мн. спина́ ж.;

штурхану́ць у п. — толкну́ть в спи́ну;

4. род. плеч карт. руба́шка;

◊ як гара́ з плячэ́й — как гора́ с плеч;

мець за пляча́мі — име́ть за плеча́ми;

паціска́ць пляча́мі — пожима́ть плеча́ми;

узвалі́ць на п. — взвали́ть на пле́чи;

з плеч дало́ў — с плеч доло́й;

як у бо́га за пляча́мі — как у Христа́ за па́зухой;

вы́везці (вы́несці) на сваі́х пляча́х — вы́везти (вы́нести) на свои́х плеча́х;

стая́ць за пляча́мі — (у каго) стоя́ть за спино́й (у кого);

сядзе́ць за пляча́мі — (чыімі) сиде́ть за спино́й (чьей);

за пляча́мі (у каго) рабі́ць (што) — за спино́й (у кого) де́лать (что);

за пляча́мі не насі́ць — в тя́гость не бу́дет; карма́н не дерёт;

ляжа́ць на пляча́х — лежа́ть на плеча́х;

з чужы́х плячэ́й — с чужо́го плеча́;

мець галаву́ на пляча́х — име́ть го́лову на плеча́х;

на пляча́х праці́ўніка — воен. на плеча́х проти́вника;

ко́сы са́жань у пляча́х — коса́я са́жень в плеча́х, пле́чи — коса́я са́же́нь

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

разлічы́цца, -лічу́ся, -лі́чышся, -лі́чыцца; зак.

1. з кім. Цалкам расплаціцца з кім-н.

Р. з крэдыторамі.

2. перан., з кім. Адпомсціць каму-н. за што-н.; звесці рахункі з кім-н.

Р. з крыўдзіцелем.

3. Звольніцца, узяць разлік (разм.).

Р. на рабоце.

4. Зрабіць разлік у страі.

Па парадку нумароў разлічыся!

|| незак. разлі́чвацца, -аюся, -аешся, -аецца.

|| наз. разлі́к, -у, м.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

або́з, -у, мн. -ы, -аў, м.

1. Некалькі фурманак, падвод з людзьмі або грузам, якія едуць адна за другой.

Абозы з раненымі.

А. з фуражом.

2. Сукупнасць транспартных сродкаў спецыяльнага прызначэння.

Пажарны а.

◊

Плесціся ў абозе (разм.) — цягнуцца ў хвасце, адставаць ад усіх.

|| прым. або́зны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

прапарцыяна́льнасць, -і, ж.

1. гл. прапарцыянальны.

2. У матэматыцы: залежнасць паміж велічынямі, пры якой павелічэнне адной з іх цягне за сабой змяненне другой у столькі ж разоў.

Прамая п. (пры якой з павелічэннем адной велічыні другая павялічваецца). Адваротная п. (пры якой з павелічэннем адной велічыні другая памяншаецца).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ру́шыцца, -шуся, -шышся, -шыцца; зак. і незак.

1. зак. Скрануцца з месца, пачаць рух.

Р. з месца.

2. зак. Накіравацца куды-н.

Р. ў паход.

За кароткі час будаўніцтва значна рушылася наперад (перан.: атрымала далейшае развіццё).

3. незак. Тое, што і рухацца.

Ніхто не рушыцца з месцаў.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

го́нта, -ы, ДМ -нце, мн. -ы, -аў, ж., а таксама зб.

Дахавы матэрыял у форме невялікіх дошчачак, востра саструганых з аднаго боку і з пазам — з другога.

Ставіць хату пад гонтай.

Злазь з даху, не псуй гонты (прымаўка: не бярыся не за сваю справу).

|| прым. го́нтавы, -ая, -ае і ганто́вы, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

даве́дка ж., в разн. знач. спра́вка;

звярну́цца куды́-не́будзь за ~кай — обрати́ться куда́-ли́бо за спра́вкой;

зрабі́ць ~ку — навести́ спра́вку;

д. з ме́сца пра́цы — спра́вка с ме́ста рабо́ты;

бюро́ ~дак — спра́вочное бюро́

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

захо́дзіць несов.

1. в разн. знач. заходи́ть, заха́живать; (попутно, мимоходом — ещё) завора́чивать; (о светилах — ещё) зака́тываться, сади́ться;

2. карт. ходи́ть;

1, 2 см. зайсці́;

◊ ро́зум за ро́зум з. — ум за ум захо́дит

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

барацьба́ ж., в разн. знач. борьба́;

б. за мір — борьба́ за мир;

б. з за́сухай — борьба́ с за́сухой;

ша́хматная б. — ша́хматная борьба́;

○ класі́чная б. — спорт. класси́ческая борьба́;

во́льная б. — спорт. во́льная борьба́

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

паро́ю нареч.

1. (иногда) поро́й, поро́ю;

п. з-за хмар выгля́дваў ме́сяц — поро́й (поро́ю) из-за туч выгля́дывала луна́;

2. в подходя́щее вре́мя; во́время;

п. пасе́яць лён — в подходя́щее вре́мя посе́ять лён

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)