зло́дзей, ‑я; мн. зладзе́і (зліч.2,3,4 зло́дзеі), зладзе́яў; м.
1. Той, хто крадзе, робіць кражу. Злавіць злодзея. Пільнаваць злодзея. □ Як яму кепска ні жылося, а ён ніколі ў жыцці не быў злодзеем.Бядуля.
2. Ужываецца як лаянкавае слова. — Ты што ж гэта, злодзей ты, зневажаеш старэйшых, — ціха з прыціскам і крыху нараспеў прыгаварвае Цімохаў бацька і круціць сына за вуха.Колас.
•••
Кішэнны злодзей — той, хто крадзе з кішэняў.
На злодзеі шапка гарыцьгл. шапка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зру́чны, ‑ая, ‑ае.
1. Добра прыстасаваны для выкарыстання, такі, якім лёгка ці прыемна карыстацца. Гэта быў невялікі, лёгкі і вельмі зручны аўтамат; ложа яго была аздоблена перламутрам, механізм ніколі не даваў асечкі.Шчарбатаў.
2. Добры, падыходзячы; такі, які патрэбен. Зручны выпадак. □ [Тварыцкі] знайшоў зручны момант. Выйшаў з хаты, ляпнуў дзвярамі.Чорны.Хлопцы выбралі зручнае месца пад кустом ажыны, адкуль быў відаць увесь сад.Хомчанка.// Практычны, выгадны. — Мне чалавек зручны патрэбен. І я яго знайду, вядома, знайду.Пестрак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
кро́чыць, ‑чу, ‑чыш, ‑чыць; незак.
1. Ісці цвёрда і шырока ступаючы. Узяўшы вуду і лапату, На рэчку першым крочыць дзед.Непачаловіч.// Хадзіць, ісці размерным крокам. Шарэнгамі крочыць пяхота.Аўрамчык.Сёння ў першамайскай калоне горда крочаць побач былыя воіны і партызаны.«Звязда».
2.перан. Прасоўвацца, развівацца ў пэўным кірунку. Мы шляхам ленінскім ідзём, Ніколі з яснага не збочым, У нашых дзён маяк відзён, Наперад мужна крочым.Пушча.Камуністычныя ідэі шырока крочылі па ўсёй зямлі, не прызнаючы ніякай граніцы.Паслядовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пе́ршасны, ‑ая, ‑ае.
Кніжн.
1. Які з’яўляецца першай, зыходнай ступенню чаго‑н.; першапачатковы. Матэрыя — першасная, свядомасць — другасная. Першасная абмотка трансфарматара. Першаснае значэнне слова. □ Будынак.. царквы неаднаразова перабудоўваўся і рамантаваўся, і даследчыку прыйшлося карпатліва ўстанаўліваць першасны варыянт яго.Ліс.//узнач.наз.пе́ршаснае, ‑ага, н. Першааснова, сутнасць чаго‑н. Ды той «халодны» разлік амаль ніколі не забіваў «цеплыні» пачуццёвага — першаснага ў паэзіі.Лойка.
2. Які ўзнікае, утвараецца на першай, пачатковай стадыі чаго‑н. Першасныя крышталічныя пароды. Першасныя солі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
схо́ва, ‑ы, ж.
Разм. Тое, што і схоў. [Жора:] — Дай шафёрскія правы Мне, Іван, на схову.Прыходзька.Як нежывы, праляжаў Грыша ў сваёй схове ўвесь дзень.Кірэенка.Народ хлынуў убок, у жыта, шукаючы ратунку. Але якая гэта была схова: зверху ўсё было відаць, як на далоні.Гурскі.
•••
Пад сховай (‑аю)чаго — тое, што і пад сховам чаго (гл. схоў). Мне не было ніколі ў галаве. Што буду я, Закінуты ў Палессе .. Тайком паўзці Пад сховаю начы.Астрэйка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ГАЎРЫ́ЛКІН Леанід Іванавіч
(22.5.1935, в. Стэп Добрушскага р-на Гомельскай вобл. — 5.2.1989),
бел. пісьменнік. Скончыў БДУ (1957). Быў сакратаром Гомельскага аддз. СП БССР (1967—77) і праўлення СП БССР (1979—86), з 1986 працаваў у час. «Вожык». Аўтар зб-каў аповесцей і апавяданняў «Рукі не здрадзяць» (1963), «Прашу звольніць мяне» (1965), «Пакінутая на досвітку» (1970), «Вясенні разліў» (1973), «Урок без перапынку» (1985), «Ружы для каварнай жанчыны» (выд. 1990), зб-каў гумарыстычных апавяданняў «Мадэльер з Баршчоўкі (1980), «Як Клава мужа шукала» (1985), «Жыццё Ігната Валуна» (1989) і інш. Раман «Не магу без цябе» (1973) аб працы і побыце бел. геолагаў, раман «Зямля дзяцей нашых» (1979) пра складаныя праблемы пераўтварэння Палесся, жыццё меліяратараў. Актуальным праблемам вясковага жыцця прысвечаны раман у апавяданнях «Матчына хата» (1983). Працаваў і ў галіне драматургіі: «Бо ў пісанні сказана» (1966), «Выпрабаванне» (паст. ў 1975), «Жыгулі ў экспартным варыянце» (як радыёп’еса, паст. ў 1978), «Хвост паўліна» (паст. на тэлебачанні, 1981). Аўтар сцэнарыя дакумент. фільма пра П.Броўку «Маўчаць я ніколі не буду» (1980).
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
such
[sʌtʃ]1.
adj.
1) гэ́ткі; такі́
I have never seen such a sight — Я ніко́лі ня ба́чыў гэ́ткага відо́вішча
2) такі́
He is such a liar — Ён такі́ маню́ка
2.
pron.
гэ́ткі (такі́, які́)
Take from the blankets such as you need — Вы́беры сабе́ з пле́даў такі́, які́ табе́ патрэ́бны
•
- as such
- such and such
- such as
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
month[mʌnθ]n.
1. ме́сяц;
next month у насту́пным ме́сяцы;
last month у міну́лым ме́сяцы;
by the month паме́сячна/штоме́сячна;
month by/after month ко́жны ме́сяц;
six months паўго́да, шэсць ме́сяцаў;
What day of the month is it? Якое сёння чысло?
2.pl.monthsinfml до́ўгі час;
I haven’t seen them for months. Я даўно не бачыў іх.
♦
never in a month of Sundaysinfmlніко́лі
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
Stulti qui crescunt, stulti sunt, quando senescunt
Хто дурнем у сталым узросце быў, той будзе ім і ў старасці.
Кто дураком в зрелом возрасте был, тот будет им и в старости.
бел. П’яніца праспіцца, а дурань ніколі. Як была дурной, так і асталася. Галава пасівела, а розуму не набралася.
рус. Дурак дураком и останется. Как рожены, так и заморожены. Дураком был, дураком и остался. Родился неумным и умрёшь дураком. Пьяный проспится ‒ глупый никогда. Глупого учить ‒ что мёртвого лечить. Глупому сыну и род ной отец ума не прибавит.
фр. L’ivresse passe, mais la sottise jamais (Хмель/опьянение проходит, глупость ‒ никогда).
англ. He who is born a fool is never cured (Кто родился дураком ‒ не излечится).
нем. Als Esel geboren, als Esel gestorben (Рожденный ослом умрёт ослом).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
Quod fuit, numquam revertetur
Што было, тое ніколі не вернецца.
Что было, то никогда не вернётся.
бел. Што сталася, тое не пераменіцца. Што мінула, тое не вернецца. Учарашняга дня не вернеш. Усё забыта, што зямлёй за крыта. Што было, тое сплыло. Што было, быльнягом зарасло.
рус. Что минуло, то сгинуло. Что было, то сплыло. Было, да быльём поросло. Прожитого не пережить, а прошедшего не воротить. Вчера не догонишь, а от завтра не уйдёшь. Было время, осталось одно безвременье. Прошлого да прожитого не воротишь. Прожитое что пролитое ‒ не воротишь. Про литого да прожитого не воротишь.
фр. Le temps passé ne revient pas (Прожитое время не возвращается).
англ. Let bygones be bygones (Что было, то прошло).
нем. Geschehenes Ding ist nicht zu ändern (Свершившегося не изменишь).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)