прадказа́ць, ‑кажу, ‑кажаш, ‑кажа; зак., што.
Наперад сказаць аб тым, што будзе, што павінна здарыцца. [Гаворка:] Хочаш — я, як добрая цыганка, прадкажу твой лёс. Шамякін. // На падставе адпаведных даных зрабіць заключэнне аб ходзе і развіцці якіх‑н. з’яў. Напярэдадні рэвалюцыі ў Германіі Энгельс прадказаў, што народ разбудзіць свайго Зігфрыда. У. Калеснік.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прытума́нены, ‑ая, ‑ае.
Злёгку зацягнуты смугой, туманам. Сіняя града з чорнай істужкай лесу ўздымалася за лагчынай у далёкай, прытуманенай смугою далечы. Мележ. // перан. Цьмяны, замарочаны, няясны ад чаго‑н. У вачах дзяўчыны свяціліся прытуманеныя трывогай іскаркі радасці. Кулакоўскі. [Сотнікаў] прытуманеным позіркам упёрся ў спіны пярэдніх, чакаючы, што неўзабаве зноў рушаць наперад. Быкаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пука́ты, ‑ая, ‑ае.
З круглява выгнутымі, выпучанымі бакамі, паверхняй; выпуклы. Пукатая бочка. Пукатая бутэлька. Пукатае дно. □ Валя выбрала сабе невялічкі [гадзіннік], зграбны, з тоненькай металічнай абводкай, з пукатым шкельцам. Пестрак. // Які выдаецца наперад. Пукатыя вочы. Пукатыя грудзі. □ Жарсткаватыя валасы [Рудчанкі] былі зачэсаны назад, і таму вялікі і пукаты лоб здаваўся вельмі высокім. Сіўцоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
рэ́бус, ‑а, м.
Загадка, у якой слова або фраза, якія трэба разгадаць, падаюцца ў выглядзе камбінацыі малюнкаў, знакаў і літар. Рашаць рэбусы. // перан. Пра што‑н. загадкавае, незразумелае. Напіша [бабуля], як проса насыпле: ні коскі, ні кропкі, ды яшчэ такім рэбусам, што каб разабрацца ў ім, трэба добра ўсё ведаць наперад. Ракітны.
[Ад лац. rebus — пры дапамозе рэчаў, прадметаў.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
forecast
[ˈfɔrkæst]
1.
v.
1) прадка́зваць
2) плянава́ць напе́рад; прадбача́ць
to forecast the weather — прадка́зваць надво́р’е
2.
n.
1) прадказа́ньне n.
2) прадба́чаньне n.
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
наста́віць, -та́ўлю, -та́віш, -та́віць; -та́ўлены; зак.
1. чаго. Паставіць у значнай колькасці.
Н. стагоў сена.
Н. талерак на стол.
2. што. Накіраваць на каго-, што-н., у бок каго-, чаго-н.; нацэліць.
Н. пісталет на каго-н.
3. што. Выставіць наперад, выцягнуць.
Н. рукі.
4. што. Накіраваць на каго-, што-н. (позірк, вочы і пад.).
Н. вочы.
5. што. Падняць, зрабіць стаячым (каўнер).
Н. каўнер.
6. чаго. Пабоямі нарабіць (сінякоў, гузакоў; разм.).
7. што. Паставіць грэцца (пра самавар).
Н. самавар.
◊
Наставіць на розум — даць разумную параду, навучыць чаму-н. добраму.
|| незак. настаўля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
зае́хаць, -е́ду, -е́дзеш, -е́дзе; -е́хаў, -е́хала; -е́дзь; зак.
1. Прыехаць куды-н. ненадоўга, па дарозе.
З. да знаёмых.
2. па каго-што, а таксама з інф. Прыехаць з якой-н. мэтай.
З. па дзяцей.
З. развітацца.
3. Пад’ехаць не прама, аб’язджаючы.
З. з левага боку.
З. наперад.
4. Едучы, апынуцца далёка або не там, дзе трэба.
З. на край свету.
З. у гразь.
5. каму ў што, па чым і без дап. Ударыць каго-н. (разм., груб.).
З. у вуха.
|| незак. заязджа́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз. зае́зд, -у, М -дзе, м. (да 1—3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
вы́ступіць, -плю, -піш, -піць; зак.
1. Выйсці наперад адкуль-н. з-за чаго-н. ці стаць бачным, праявіцца.
З натоўпу выступіла жанчына.
2. Адправіцца ў іншае месца, выйшаўшы з месца стаянкі.
В. у паход.
3. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Прасачыўшыся знутры, паказацца на паверхні.
На целе выступілі кроплі поту.
4. Зрабіць, выканаць што-н. публічна.
В. з канцэртам, з дакладам.
В. у друку супраць каго-н., у абарону каго-н. В. на сходзе.
В. супраць несправядлівасці.
|| незак. выступа́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз. выступле́нне, -я, н. (да 2 і 4 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
ру́шыць, -шу, -шыш, -шыць; зак. і незак.
1. зак. Пачаць рух; накіравацца куды-н.
Трактар рушыў з месца.
Атрад рушыў да лесу.
Калгас за апошнія гады значна рушыў наперад (перан.: атрымаў далейшае развіццё).
2. незак. Тое, што і рухацца (у 1 знач.).
Ужо рушыць вясна.
3. зак. і незак., каго-што. Прымусіць (прымушаць) рухацца каго-, што-н.; адправіць каго-, што-н. куды-н.
Р. каня з месца.
Р. войска ў бой.
4. незак. (звычайна з адмоўем), каго-чаго. Чапаць, закранаць (разм.).
Гэтага чалавека не рушце, ён тут ні пры чым.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
шту́рхаць, -аю, -аеш, -ае; незак.
1. каго-што. Рухаць ад сябе, кранацца рэзкім рухам, кароткім ударам.
Ш. у спіну сяброўку.
Ш. тачку.
2. Трымаючы на ўзроўні плячэй, рэзкім моцным рухам паднімаць над сабой (штангу, гіру) або штуршком кідаць наперад (звычайна ядро; спец.).
Ш. ядро.
Ш. штангу.
3. перан., каго (што). Прымушаць да чаго-н., садзейнічаць сваім умяшаннем развіццю чаго-н.
Ш. каго-н. на нядобры ўчынак.
|| зак. штурхану́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́ і штурхну́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́.
|| наз. шту́рханне, -я, н. (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)