(гр. Medusa = імя адной з трох гаргон у старажытнагрэчаскай міфалогіі)
асобіна палавога пакалення кнідарый, якая вядзе пераважна свабоднаплаваючы спосаб жыцця; марская кішачнаполасцевая жывёла са студзяністым целам у форме звана або парасона са шчупальцамі па краях.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
мі́ля
[польск. mila < ст.-в.-ням. mīla, ад лац. mille (passuum) = тысяча крокаў]
неметрычная адзінка даўжыні, неаднолькавая ў розных краінах, напр. італьянская, або марская, м. роўная 1852 м, нямецкая, або геаграфічная — 7420 м, руская — 7467 м.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
капу́стаж Kohl m -s, -e, Kraut n -(e)s;
каляро́вая капу́ста Blúmenkohl m;
кача́нная капу́ста Kópfkohl m;
белакача́нная капу́ста Wéißkohl m;
брусэ́льская капу́ста Rósenkohl m;
кі́слая капу́ста Sáuerkohl m, Sáuerkraut n;
марска́я капу́ста Séekohl m
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
хва́ляж., в разн. знач. волна́;
марска́я х. — морска́я волна́;
гукава́я х. — физ. звукова́я волна́;
выбухо́вая х. — взрывна́я волна́;
х. рабо́чага ру́ху — волна́ рабо́чего движе́ния;
х. пратэ́сту — волна́ проте́ста;
◊ каро́ткія ~лі — коро́ткие во́лны;
сярэ́днія ~лі — сре́дние во́лны;
до́ўгія ~лі — дли́нные во́лны
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
АЛЕУ́ЦКІЯ АСТРАВЫ́
(Aleutian Islands),
архіпелаг на Пн Ціхага ак. (ЗША, штат Аляска). Дугападобны ланцуг са 110 астравоў і мноства скал (даўж. 1740 км) паміж п-авамі Аляска і Камчатка. Пл. 37,8 тыс.км². Нас. 7,5 тыс.чал. (1980) — алеуты, амерыканцы. Утвараюць 4 групы а-воў: Лісіныя, Андрыянаўскія, Пацучыныя, Блізкія. Большасць а-воў вулканічнага паходжання, вяршыні ўкрыты снягамі. Дзеючых вулканаў 25; самы высокі вулкан Шышалдзіна (2860 м) на в-ве Унімак. Клімат марскі субарктычны, вільготны. Зіма цёплая, са снегападамі і частымі адлігамі. Лета халаднаватае, з туманамі. Сярэдняя т-ра самага халоднага месяца (лютага) -1,4 °C, самага цёплага (жніўня) 11,9 °C. Ападкаў 1500 мм за год. Частыя штормы. Глебы субпалярныя, дзярнова-тарфяністыя і гарнатундравыя. Расліннасць: субарктычныя лугі, горныя тундры. Жывёльны свет: лісіца, марская выдра і сівуч (амаль знішчаны); на скалах птушыныя кірмашы, у прыбярэжных водах морж, цюлень і інш. Рыбалоўства. Пушны промысел. Зверагадоўля (блакітны пясец). Гал. населены пункт — Адак (на аднайм. в-ве). Ваенна-марская база ЗША Датч-Харбар (на в-ве Уналашка). Адкрыты ў 18 ст.рус. экспедыцыяй В.Берынга і А.Чырыкава. Да 1867 належалі Расіі, прададзены разам з Аляскай ЗША.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
селядзе́ц, ‑дца, м.
1.Марская рыба сямейства селядцовых, якая ўжываецца ў ежу ў салёным ці вэнджаным выглядзе. Селядзец быў тлусты, сакавіты, мяккі і духмяны.Новікаў.На стале стаялі прыгатаваныя селядзец з гарнірам, а поруч міска з гарачай сопкай бульбай, марынаваныя грыбы, кількі, шпроты, чорная ікра, фаршыраваная рыба, цяляціна, дамашняя свіная каўбаса, ад якой пахла ядлоўцам, паляндвіца і шмат іншай закускі.Гурскі.
2.Абл. Шабля. У земскага торгаюцца бровы, ён хапаецца рукою за свой «селядзец».Якімовіч.
•••
Як у бочцы селядцоў — пра вялікую колькасць людзей у цесным памяшканні.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
АХІ́Л,
Ахілес, у грэчаскай міфалогіі герой Траянскай вайны, адзін з гал. персанажаў «Іліяды». Паводле падання, маці Ахіла, марская багіня Фетыда, каб зрабіць сына бессмяротным, пакупала яго ў свяшчэнных водах р. Стыкс. Толькі пятка, за якую яна трымала дзіця, засталася паражальная. Загінуў Ахіл ад стралы Парыса, што трапіла ў пятку (адсюль выраз «ахілесава пята»). Ахіл — улюбёны герой стараж.-грэч. мастакоў і паэтаў, яму прысвечаны шматлікія малюнкі на ант. вазах, пампейскія фрэскі, рэльефы рым. саркафагаў. Міф пра Ахіла стаў сюжэтам твораў жывапісцаў А.ванДэйка, П.П.Рубенса, Дж.Б.Цьепала, Н.Пусэна, А.Іванава.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
дзяржа́ва (краіна) Macht f -, Mächte; Staat m -(e)s, -en;
вялі́кія дзяржа́вы Gróßmächte pl;
захо́днія дзяржа́вы Wéstmächte pl;
заме́жная дзяржа́ваáusländische [frémde] Macht;
індустрыя́льная дзяржа́ва Industríemacht f;
марска́я дзяржа́ва Séemacht f;
раке́тна-я́дзерная дзяржа́ва Rakéten- und Kérnwaffenmacht f
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
каро́важ., прям., перен. коро́ва;
○ марска́я к. — морска́я коро́ва;
◊ до́йная к. — до́йная коро́ва;
к. языко́м зліза́ла — коро́ва языко́м слиза́ла;
падыхо́дзіць, як ~ве сядло́ — погов. идёт, как коро́ве седло́;
страля́ў у варо́ну, а папа́ў у каро́ву — погов. ме́тил в воро́ну, а попа́л в коро́ву
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Туне́ц ‘вялікая драпежная прамысловая рыба, Thunnus thynnus L.’ (ТСБМ), ‘рыба Thunnus vulgaris’ (Некр. і Байк.). Параўн. укр.ту́нець, туне́ць, рус.туне́ц, польск.tuńczyk, н.-луж.tunowa ryba, чэш.tuňak, славац.tuniak, славен.tún, túna, харв.tȕna, tûn, серб.ту̏њ, ту̀ња, макед.туна, туњ, балг.тон ‘тс’. Агульнаславянскае, запазычана праз ням.Thun(fisch), якое з італ.tonno < нар.-лац.thunnus, а апошняе са ст.-грэч.νύννος ‘тс’ < ст.-яўр.tannī́n ‘марская пачвара’ (Фасмер, 4, 121; Голуб-Ліер, 493; ЕСУМ, 5, 676). Сной₂ (791) услед за Фрыскам (1, 694) і Клюге₂₂ (729) ст.-грэч.νύννος выводзіць з нейкай старой міжземнаморскай мовы, магчыма, з фінікійскай, прыводзячы для параўнання ст.-яўр. (гл. вышэй) і араб.tinnīn ‘вялікая рыба’. Паводле Скока (3, 523), гэта далмацінска-раманскі рэлікт лац.thynnus, thunnus, які стаў балканскім італьянізмам.