супако́іцца, -ко́юся, -ко́ішся, -ко́іцца; зак.
1. Стаць спакойным, не хвалявацца; перастаць шумець, пачаць весці сябе ціха.
С. пасля стрэсу.
Дзеці супакоіліся позна.
2. Задаволіцца дасягнутым, зробленым. перастаць турбавацца.
С. думаць пра кар’еру.
3. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Аслабіць праяўленне чаго-н.; сціхнуць.
Зуб пад раніцу супакоіўся.
4. Стаць спакойным, нерухомым.
Мора супакоілася.
|| незак. супако́йвацца, -аюся, -аешся, -аецца.
|| наз. супакае́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
це́шыцца, -шуся, -шышся, -шыцца; незак.
1. кім-чым і з каго-чаго. Адчуваць асалоду, задавальненне ад чаго-н., радавацца чаму-н.
Ц. дасягнутымі поспехамі.
Ц. з дзяцей.
2. Радавацца, весяліцца.
Цешыліся дарослыя і дзеці, чуліся песні.
3. кім-чым і з каго-чаго. Забаўляцца, пацяшацца.
Дзіця ц. новай цацкай.
4. чым. Суцяшаць, абнадзейваць сябе.
Людзі цешыліся думкай аб лепшым будучым.
|| зак. паце́шыцца, -шуся, -шышся, -шыцца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
Гаваро́к ’гаварун, балака’ (Нас.), ’гаварун’ (Некр., 219), ’той, хто многа гаворыць’ (Інстр. III, 61), ’дзеці, якія па-даросламу разважаюць’ (Інстр. III, 58), гываро́к ’гаварун, чалавек, які любіць гаварыць, умешваецца ў чужыя размовы’ (Бяльк.). Рус. дыял. говоро́к ’гаварун, ганарлівы, балака’ (СРНГ, 6, 257–258). Утварэнне (беларуска-рускае), якое адпавядае слав. мадэлі *govorъkъ (nomen agentis на *‑ъkъ: *govoriti).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Лузга́н 1, лузгане́ц, лузга́нік, лузга́нчык ’вялікі спелы арэх, які сам выпадае са шкарлупіны’ (Нас., Дразд., Гарэц.; мсцісл., Мат. Маг.), лузганнё ’ачышчаныя, поўныя арэхі’ (Нас.). Да лузга́ць (гл.). Гл. таксама лузан і лузаць.
Лузга́н 2 ’дзіцё з поўным і чыстым тварам’ (Нас.), лузка́н ’тоўсты чалавек’ (Бяльк.), лузканнё ’здаровыя дзеці’ (Юрч. Вытв.) — у выніку семантычнага пераносу з лузга́н 1 (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сяле́дзя ’гатунак бульбы’, разам са сле́дзеўка, сле́дзя ’тс’ (Скарбы, Сцяшк. Сл.) суадносіцца са следзь ’селядзец’ (гл.), што семантычна цяжка патлумачыць. Аднак іншая форма назвы сяле́зя ’тс’, зафіксаваная на Гродзеншчыне (ЖНС), арыентуе на магчымую сувязь з рэгіёнам Сілезія (суч. польск. Śląsk) па мадэлі амерыка́нка, варшоўка і пад. назвы гатункаў бульбы. Магчыма, народнаэтымалагічным асэнсаваннем запазычання з’яўляецца се́льскіе дзе́ці ’гатунак бульбы’ (ТС).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
паласка́цца несов.
1. полоска́ться, плеска́ться;
дзе́ці ўвесь дзень пало́шчуцца ў рацэ́ — де́ти весь день поло́щутся (пле́щутся) в реке́;
2. страд. полоска́ться; см. паласка́ць 1
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
пустапа́сам нареч., разг.
1. без пастуха́;
2. без присмо́тра, без ухо́да, сам по себе́;
дзе́ці п. расту́ць — де́ти без присмо́тра (са́ми по себе́) расту́т
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
яе мест.
1. личн. в род., вин. п. её; см. яна́;
2. притяж. её;
яе́ дзе́ці — её де́ти;
гэ́та яе́ кні́гі — э́то её кни́ги
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
nawet
нават;
nawet wyobrazić sobie trudno — нават цяжка сабе ўявіць;
przybyli wszyscy, nawet dzieci — прыйшлі ўсе, нават дзеці
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
edukować się
edukowa|ć się
незак. атрымліваць адукацыю; вучыцца;
dzieci ~ły się prywatnie — дзеці вучыліся ў прыватных настаўнікаў
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)