міжвольныя рухі чалавека без біял. мэтазгоднасці і фізіял. сэнсу. Бываюць прыарган., у т. л. спадчынных, захворваннях ц. н. с. і прынеўрозах. У аснове гіперкінезаў — пашкоджанне нерв. сістэмы: ад кары паўшар’яў вял. мозга да сегментаў спіннога мозга. Да гіперкінезаў адносяць лакальныя і генералізаваныя цікі, харэю, атэтоз, тарсіённую дыстанію, міякланію, дрыжанне, гемібалізм і інш. Спалучаюцца са зменамі мышачнага тонусу; узмацняюцца пры хваляванні і эмацыянальным напружанні, знікаюць у час сну. Бываюць ізаляваныя і ў спалучэннях (цікі і харэя, харэя і атэтоз і інш.). Лячэнне тэрапеўтычнае і хірургічнае.
Літ.:
Антонов И.П., Шанько Г.Г. Гиперкинезы у детей. Мн., 1975.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
ГУ́МАВЫЯ КЛЯІ́,
растворы каўчукоў у арган. растваральніках (бензіне, аліфатычных, араматычных, хларыраваных вуглевадародах і інш.).
Падзяляюць на 2 асн. групы: умавыя кляі, якія не вулканізуюцца (растворы каўчуку натуральнага, каўчукоў сінтэтычных, гутаперчы), утвараюць клеявыя злучэнні ў выніку выпарэння растваральніку; умавыя кляі, што вулканізуюцца (у іх састаў уваходзяць вулканізуючыя рэчывы), утвараюць больш трывалыя клеявыя злучэнні, чым гумавыя кляі першай групы. У залежнасці ад т-ры ўтварэння клеявога злучэння адрозніваюць гумавыя кляі гарачай (пры 140—150 °C) ці халоднай (пры 25—30 °C) вулканізацыі. Выкарыстоўваюць пры зборцы і рамонце гумавых вырабаў, у вытв-сці прагумаваных тканін, для мацавання гумы да металу, дрэва, шкла і інш.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
odrzut, ~u
м.
1. аддача;
odrzut przy wystrzale — аддача пры стрэле;
2. аддача; адкід;
3. ~y мн. адкіды; адыходы;
odrzut z eksportu разм. забракаваныя экспартныя тавары
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
okoliczność
okolicznoś|ć
ж. акалічнасць; абставіны;
~ci łagodzące юр. змякчальныя абставіны;
~ci obciążające — абцяжарвальныя абставіны;
zbieg ~ci — збег акалічнасцей;
w tych ~ciach — пры гэтых абставінах (умовах)
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
абса́нс
(фр. absence = адсутнасць)
раптоўны кароткачасовы несвядомы стан, які ўзнікае пры некаторых формах эпілепсіі.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
ба́фтынг
(англ. buffeting)
трасенне самалёта пры аднясенні паветраных віхроў ад крыла на хваставое апярэнне.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
маркёр
(фр. markueur)
асоба, якая абслугоўвае більярд і вядзе падлік ачкоў пры більярднай гульні.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
экста́з
(гр. ekstasis = захапленне, раз’юшанасць)
найвышэйшая ступень захаплення, пры якой чалавек даходзіць да самазабыцця.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
ні, часціца і злучн.
1.часціцаўзмацняльная. Ужываецца ў адмоўных сказах, указваючы на поўную адсутнасць чаго‑н. На небе ні хмурынкі. □ Сяло.. праехалі хутка — навокал ні душы.Ставер.— Ваша праўда, — заглянуўшы ў кабіну, механік развёў рукамі. — У баках ні кроплі гаручага!Алешка.// Узмацняе адмоўе. Раніца была сухая. Нідзе ні расінкі.Чарнышэвіч.[Міхля:] — Нідзе нікога, ні аднаго чалавека.Баранавых.
2.часціцаўзмацняльная. Ужываецца ў даданых сказах, каб падкрэсліць, што дзеянне галоўнага сказа захоўвае сваю сілу пры любых абставінах. Куды ні глянь — усё сэрцу родна.Гурло.Як ні шукалі партызаны Хведара Дудзько, нідзе не знайшлі.Пестрак.[Міканор:] — Як бы ні працівіліся халады, а прырода сваё возьме.Кулакоўскі.// Узмацняе або абагульняе пры аднародных членах сказа папярэднія сцвярджальныя сказы. Тоця так і жыве з таго часу адна — ні ў жонках, ні ў дзеўках.Ракітны.
3.часціцаадмоўная. Ужываецца ў спалучэнні зР назоўнікаў у безасабовых адмоўных сказах пры катэгарычнай забароне якога‑н. дзеяння. Ні слова больш! Стой! Ні кроку ўперад.//(успалучэнні «ні-ні»). Абазначае: а) катэгарычную забарону якога‑н. дзеяння. — Ты, Міхась, толькі — маўчок пра Валю, — сказаў Тарас, прыклаўшы палец да губ, — і пра пісьмо, што яна мне напісала, — ні-ні...Якімовіч; б) поўную адсутнасць якой‑н. дзейнасці. Лепшае каровы не было, бадай, ва ўсіх Кузьмічах.. У шкоду ні-ні.Б. Стральцоў.
4.злучн.пералічальны. Ужываецца ў адмоўных сказах пры пералічэнні: а) пры наяўнасці адмоўя. Ужо не чуваць ні стуку колаў, ні гоману.Пестрак.Не, не даедуць тыя грузавікі ні за восем гадзін, ні за восем дзён!Мележ.Ні бацька, ні брат дамоў не вярнуліся.Якімовіч; б) пры ўяўным адмоўі. Прыйшлі людзі з лесу на голае месца: ні хаты, ні хлеба, ні жывёлы, ні інвентару.Крапіва.Ні пробліску ў цёмным небе, ні зоркі.Краўчанка.
•••
Ні на ётугл. ёта.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
панм
1. (уладальнікмаёнтка) Gútsbesitzer m -s, -, Gútsherr m -n, -en;
2. (прызвароце) Herr m -n, -en;
◊ ён сам сабе́ пан er ist sein éigener Herr;
або́ пан, або́ прапа́ў Káiser óder nichts!
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)