Глабузда́ ’дурань, ненармальны чалавек’ (Сл. паўн.-зах.). Сл. паўн.-зах. параўноўвае гэта слова з літ. grabũzdas ’няўклюдны’. Але можна таксама меркаваць, што глабузда́ роднаснае слову гламазда́ ’няўмека, бесталковы чалавек і да т. п.’ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Няве́га ’няветлівы чалавек’ (круп., Макар.). Зыходнай магла быць форма тыпу рус. невежа ’цёмны, неадукаваны чалавек’ (< *ne‑vedja, гл. ведаць), тады канец слова перароблены ў выніку экспрэсіўнай дэпалаталізацыі з мэтай «агрублення», параўн. Сярога і Сярожа.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Вандза́ ’плакса’ (КСП). Параўн. рус. ва́ньзя, ваньзя́ і ваньдзя́ дурнаваты чалавек, цяльпук’ (СРНГ, 2, 38). Экспрэсіўнае ўтварэнне, магчыма, ад уласнага імя Ванька, на бел. глебе кантамінаванага з вэндзіць; параўн. вандзонка ’лены, непаваротлівы чалавек’ (Бяльк.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
перарадзі́цца, ‑раджуся, ‑родзішся, ‑родзіцца; зак.
1. Рэзка змяніцца, стаць зусім іншым. Быццам ніхто пра яго, даваеннага, паганага слова сказаць не мог, а прыйшлі немцы — перарадзіўся чалавек. Быкаў. Можна дапусціць, што на вайне чалавек перарадзіўся, стаў лепшым, але з апавядання гэтага не відаць. «ЛіМ».
2. Страціць свае папярэднія каштоўныя якасці, уласцівасці; вырадзіцца. Пшаніца перарадзілася. □ [Папас Ігнатавіч:] — Здавалася б, ненатуральна, свойская яблыня не можа перарадзіцца, а вось жа перарадзілася. Чыгрынаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шалапу́т, ‑а, М ‑пуце, м.
Разм. Легкадумны, пусты чалавек; баламут; свавольнік. [Міхаленя:] — Малады чалавек, калі ты ў асабістым жыцці такі ж шалапут, як быў у гэтым палёце, то дрэнь справы. Алешка. Ці адкрывацца Васілю Раманавічу?.. Асудзіць ці не? А можа палічыць за шалапута і не даверыць сур’ёзных заданняў. Новікаў. І будзе прасвятлелы тварам, Не зведаўшы жыцця пакут, Чакаць свой мяч на тратуары З каленкам збітым шалапут. Вярба.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ба́цькаўшчына
1. Месца, сядзіба, вуліца, нас. п., краіна, дзе нарадзіўся чалавек (Нясв., Слаўг.).
2. Бацькавы ўладанні, месца, дзе бацька жыў, працаваў; бацькава спадчына (Грыг. 1850, Нясв., Слаўг.). Тое ж ба́шчына, ба́цыачына (Грыг. 1850), ба́цьківі́на́, ба́цькаві́на (Слаўг.).
Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)
Дыхля́к ’слабасільны чалавек’ (Шат.). З дахля́к (да до́хлы).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Ну́днік ’бядняк, бедалага; надаедлівы чалавек’. Ад нудны (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Няўро́ма ’неахайны чалавек’ (Сцяшк. Сл., Юрч. НВС). Няясна.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ашчапе́нец ’вельмі скупы чалавек’ (Шат.). Ад ашчапіць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)