ВЫСАКО́СНЫ ГОД,

каляндарны год, які мае 366 сутак (на адны суткі больш за звычайны). Ёсць у юліянскім (стары стыль) і грыгарыянскім (новы стыль) календарах. Паводле новага стылю высакосным з’яўляецца кожны год, лічба якога дзеліцца на 4 без рэшты (акрамя гадоў, лічба якіх заканчваецца на 2 нулі, але не дзеліцца на 400, напр., 1700, 1800, 1900).

т. 4, с. 321

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

АДЭНАВІ́РУСЫ

(ад адэна... + вірусы),

сямейства ДНК-змяшчальных вірусаў, якія выклікаюць у чалавека і жывёл адэнавірусныя хваробы. Маюць адзінкавую лінейную двухланцужковую малекулу ДНК. У заражаных клетках прыгнятаюць сінтэзы ДНК, РНК і бялкоў. Размнажаюцца ў клетачных ядрах пазваночных. Распаўсюджваюцца без пераносчыкаў. Пашкоджваюць розныя органы млекакормячых (у т. л. чалавека), птушак; могуць выклікаць утварэнне пухлін.

т. 1, с. 145

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

АДЭНАКАРЦЫНО́МА

(ад адэна... + грэч. karkiōma пухліна),

залозісты рак, злаякасная пухліна, якая можа развівацца з залозістага эпітэлію. Гісталагічна выяўляюцца ўнутрыклетачныя парушэнні ядзерна-плазматычных суадносін (павелічэнне ядра), полімарфізм клетак і інш. Характарызуецца інвазіўным ростам — за межы базальнай мембраны, без пэўнай мяжы. Найб. частыя адэнакарцынома малочнай залозы, страўніка, кішэчніка. Лячэнне камбінаванае: хіміка-прамянёвая тэрапія і хурургічнае.

т. 1, с. 145

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

АЗАНА́ЛЬНАСЦЬ

(ад а... + занальнасць),

пашырэнне прыроднай з’явы без сувязі з занальнымі асаблівасцямі пэўнай тэрыторыі. Абумоўлена геал. структурай, асаблівасцямі літалогіі, тэктанічным рэжымам, характарам рэльефу і інш. ўнутр. фактарамі. Прыводзіць да прасторавых адрозненняў у клімаце, водным рэжыме, глебах і арган. свеце. Найб. яскрава выяўляецца ў гарах.

Да арт. Азанальнасць. Пяскі, якія развяваюцца, у тайзе Забайкалля (Чарская катлавіна).

т. 1, с. 150

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

Ut fructus florem, sequitur dulcendo laborem

Як кветка не бывае без плода, так праца не бывае без асалоды.

Как цветок не бывает без плода, так труд не бывает без наслаждения.

бел. Работа міла, ды дзень малы. Горка часам праца, ды хлеб ад яе салодкі. Працуеш і смак чуеш.

рус. Любовь и труд счастье дают. Работа веселит сердце человека. Каждое дело любовью освещается.

фр. Le travail abrège des heures (Работа сокращает часы/время).

англ. What we do willingly is easy (Что делаем с желанием ‒ легко).

нем. Arbeit ist der Ehre Mutter (Труд ‒ мать чести).

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)

безу́мие ср.

1. (сумасшествие) вар’я́цтва, -ва ср.;

2. (безрассудство) вар’я́цтва, -ва ср., шале́нства, -ва ср., безразва́жнасць, -ці ж., утрапёнасць, -ці ж.;

◊

до безу́мия без па́мяці;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

пострада́ть сов.

1. (от чего; и без доп.) папаку́таваць;

2. (за каго, што) пацярпе́ць, папаку́таваць;

3. (потерпеть ущерб) пане́сці стра́ту, пацярпе́ць; (подвергнуть порче) папсава́цца, сапсава́цца.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

сомне́ние сумне́нне, -ння ср.;

его́ взяло́ сомне́ние яго́ ўзяло́ сумне́нне;

не подлежи́т сомне́нию не падляга́е сумне́нню, не выкліка́е сумне́ння;

◊

без сомне́ния, вне сомне́ния безумо́ўна, бясспрэ́чна.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

авітаміно́з

(фр. avitaminose, ад гр. а- = не, без + лац. vita = жыццё)

хвароба, якая развіваецца пры адсутнасці або недахопе вітамінаў у ежы.

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)

анемі́я

(гр. anaimia, ад а- = не, без + haima = кроў)

хваравіты стан, які характарызуецца памяншэннем колькасці эрытрацытаў і гемаглабіну ў крыві; малакроўе.

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)